الجزیره در مطلبی به قلم «طه العاني» خبرنگار خود در ترکیه طرح آمریکا برای اتصال آسیا به اروپا را مورد بررسی قرار داده است.
اعتبار- حبیب صدرایی: پروژه کریدور اقتصادی که آسیای جنوبی و اروپا را از طریق خلیج فارس و خاورمیانه به همدیگر متصل می‌کند، اخیراً در اجلاس جی ۲۰ مطرح شد که به عنوان یک پروژه توسعه استراتژیک مهم در دنیای سیاست و اقتصاد جهانی ارزیابی می‌شود.
این پروژه عظیم که توسط آمریکا حمایت می‌شود از دو کریدور مجزا تشکیل شده است و هدف آن اتصال قاره های آسیا، اروپا و آفریقا از طریق راه آهن و حمل و نقل دریایی است. یکی هندوستان را به خلیج عربی و دیگری خلیج عربی را به اروپا متصل می‌کند. آمریکا این طرح را در رقابت آشکار با طرح کمربند و جاده چین حمایت می‌کند که ده سال پیش راه اندازی شده است.
اهمیت پروژه و اهداف آن
پروژه جدید نشان دهنده نقطه عطف استراتژیک در توسعه اقتصادی بین المللی و ارتقای مبادلات تجاری از طریق شبکه یکپارچه راه آهن و خطوط دریایی، در زمان تشدید چالش‌های جهانی و نیاز فوری به تقویت همکاری‌های بین المللی است.
یحیی السید عمر، اقتصاددان می‌گوید که پروژه پیشنهادی هنوز در مرحله ایده است و مراحل اجرایی یا مسیر دقیق آن هنوز مشخص نیست.
عمر در مصاحبه خود با الجزیره نت توضیح می‌دهد که پروژه آمریکایی در شکل اولیه خود هند را از طریق دریا به خاورمیانه به ویژه با کشورهای عربی خلیج فارس متصل می‌کند و این کریدور به عنوان خط شرقی توصیف می‌شود. همچنین در خط شمالی هم قرار است از طریق راه‌آهن کشورهای عربی خلیج فارس را با اردن و اسرائیل وصل کند و از اسرائیل از طریق دریا به سواحل اروپای جنوبی به ویژه فرانسه و ایتالیا و از آنجا به کشورهای اروپای مرکزی، شمالی و غربی ارتباط برقرار کند.
این کارشناس اقتصادی معتقد است که هدف آمریکایی ها از این پروژه سیاسی است تا پروژه کمربند و جاده چین را مختل یا تحت تاثیر قرار دهد، اثربخشی اقتصادی این پروژه در مقایسه با مزایای پروژه یک کمربند و یک جاده متوسط به نظر می رسد.
وی خاطرنشان کرد: هند، کشورهای عربی خلیج فارس، اردن، اسرائیل و اتحادیه اروپا کشورهایی هستند که در حال حاضر از این پروژه بهره مند می‌شوند. همچنین توافقنامه همکاری اولیه بین آمریکا، امارات، عربستان سعودی، فرانسه، ایتالیا و آلمان امضا شد.
یحیی السید عمر در مورد کشورهای آسیب دیده پروژه هم می‌گوید: علاوه بر چین، کشورهای آسیای مرکزی و غربی هم آسیب می‌بینند که بخشی از پروژه کمربند و جاده هستند، ترکیه نیز آسیب خواهد دید زیرا قصد دارد یک گره تجاری بین المللی باشد و شاید مصر بیشترین آسیب را ببیند زیرا این پروژه در صورت اجرا بر کانال سوئز تأثیر منفی خواهد گذاشت.
در مورد مقایسه پروژه آمریکایی با پروژه کمربند و جاده چین،این اقتصاددان عرب معتقد است که پروژه چینی در مقایسه با پروژه آمریکایی کاربرد بیشتری دارد و پروژه چین بر اساس شبکه عظیمی از خطوط تجاری دریایی و زمینی تعداد زیادی از کشورها است که یک خط تجاری را به هم متصل می کند.
احمد ذکرالله، کارشناس اقتصادی هم در گفتگو با الجزیره، بر اهمیت این پروژه تاکید می کند. وی می‌گوید: این پروژه تجارت، انتقال انرژی و ارتباطات دیجیتال را افزایش می دهد و همچنین برای تسریع مبادلات تجاری بین شرق و غرب، به ویژه بین اروپا و هند کاربرد دارد و بررسی‌ها نشان می‌دهد حدود ۴۰ درصد در زمان معمول فعلی صرفه جویی می‌شود.
این کارشناس اقتصادی در ادامه گفت: این پروژه علاوه بر اهمیت اقتصادی آن از نظر آمریکا و اسرائیل اهمیت سیاسی پیدا می کند، زیرا برای تسریع سرعت عادی سازی بین اسرائیل و برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس تاثیرگذار است. مساله سیاسی دیگر آن را می‌توان جنگ تجاری بین واشنگتن و پکن نامید که سال هاست ادامه دارد.
ذکرالله معتقد است که پروژه های آمریکا و چین از نظر اهداف مشابه هستند، اما از نظر روش با یکدیگر تفاوت دارند، پروژه جدید شامل نقاط کانونی استراتژیک است که برای ادغام بیشتر اسرائیل در منطقه کار می کند و همچنین مراحل عمیق تری از مشارکت بین غرب و شرق از طریق قوانین تجارت ایجاد می کند.
رقابت ژئوپلیتیک بین المللی
این احتمال وجود دارد که کشورها و سازمان های بزرگ برای بهره مندی از این پروژه و فرصت های آن به رقابت بپردازند که این امر آن را به نقطه مهمی برای همگرایی قدرت های جهانی برای دستیابی به منافع و افزایش نفوذ ژئوپلیتیکی خود تبدیل می کند.
مهمت رقیب اوغلو محقق ترکی، درباره انگیزه های پروژه جدید می گوید: عواقب جنگ در اوکراین، آمریکا و اروپا را بر آن داشته تا در مقابل اقدامات چین و روسیه و تقویت قدرت اقتصادی خود متحد شوند.
البته رقیب اوغلو در مصاحبه خود با الجزیره نت، توانایی پروژه جدید را برای رقابت با پروژه چینی که سال ها پیش قبل از آن انجام شده بود، رد کرد و گفت: تاثیر پروژه آمریکایی رادیکال نخواهد بود، اما برای افزایش مبادلات تجاری بین آسیا و اروپا فرصت بسیار خوبی است.
وی خاطرنشان می کند که اعتماد متزلزل بین کشورهای منطقه و آمریکا و همچنین نفوذ بزرگ چین از بزرگترین چالش هایی است که پروژه جدید را تهدید می کند.
این محقق ترک در خصوص اظهارات رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه مبنی بر لزوم اجرای پروژه جدید با هماهنگی طرح کمربند و جاده، تاکید کرد: اردوغان یک سیاستمدار عملگرا است که برخورد متعادل با همه نیروها را ترجیح می دهد و نمی‌خواهد با یکی باشد. ترکیه در تلاش است از هر دو پروژه با هم بهره مند شود.
تاثیر آن بر کشورهای منطقه
شرکت کنندگان در پروژه کریدور جدید روی توانایی آن برای تغییر چشمگیر مسیر توسعه در اقتصاد، امنیت و سیاست های کشورهای منطقه حساب می کنند.
محمد سلیمان الزواوی، استاد علوم سیاسی در دانشگاه ساکاریا ترکیه، انتظار دارد که این پروژه امنیت انرژی های پاک و تجدیدپذیر و همچنین روند حمل و نقل کالا از جنوب آسیا به اروپا و تامین امنیت این کشور را افزایش دهد و به ثبات خاورمیانه کمک خواهد کرد.
الزواوی در گفتگو با الجزیره نت ابراز عقیده کرد: این پروژه از شهر جدید «نئوم» عربستان سعودی بهره برداری می کند که قرار است مرکزی برای جذب سرمایه گذاری های جهانی در پروژه های انرژی های تجدیدپذیر و هیدروژن پاک باشد. همچنین از زیرساخت‌های غول‌پیکر ترکیه در انتقال گاز، نفت و هیدروژن از طریق شبکه‌ای، خطوط لوله محلی آن بهره‌برداری می‌کند. وی در ادامه برشمردن مزایای این طرح گفت: این پروژه در راستای ادغام منافع کشورهای خاورمیانه و پیوند آنها با یکدیگر در جهت وابستگی بیشتر متقابل کار خواهد کرد.
وی با اشاره به اینکه این پروژه عظیم ممکن است باعث یکپارچگی اقتصادی و همگرایی دیدگاه های سیاسی در خاورمیانه شود، خاطرنشان کرد: درآمدهای توسعه نیز باعث افزایش سطح جمعیت در منطقه و کاهش شدت درگیری ها می شود و منبع درآمد جدیدی در منطقه خواهد بود. اکنون عصر انرژی های تجدیدپذیر است و این موضوع کشورهای مربوطه را به همکاری مشترک برای موفقیت این پروژه و بهره مندی همگان از درآمدهای آن ترغیب خواهد کرد.
الزواوی در مورد اثرات منفی آن معتقد است: فرآیند انتقال انرژی از شرق به شمال از طریق خطوط لوله و راه آهن چالش بزرگی برای کانال سوئز خواهد بود، زیرا این کریدور هزینه کمتری ایجاد می‌کند و سرعت در تحویل کالا به ویژه محصولات انرژی بیشتر می شود. همچنین خطرات و هزینه ایمن سازی کامیون های غول پیکر کاهش می یابد و امنیت زنجیره تامین را در صورت وقفه کشتیرانی دریایی افزایش می دهد.
اگرچه به نظر می رسد پروژه جدید یک فرصت استثنایی برای دستیابی به همکاری های بین المللی و ترویج توسعه پایدار در سطح جهانی است، اما نیازمند تلاش های بین المللی بزرگ برای غلبه بر چالش های متعددی است که پیرامون آن وجود دارد.
