لیلا پورابراهیمی، اعتبار- بودجه غیرواقعی از دلایل مهم کسری بودجه و افزایش تورم است، دو مشکل مهم که البته بار هزینه آن همواره از جیب مردم برداشت شده و خواهد شد.
یکی از پیشنهادات دولت به مجلس ارائه بودجه سنواتی به صورت دوساله است، پیشنهاد مذکور در گذشته هم مطرح شده بود اما راه به جایی نبرد، بودجه سنواتی دو ساله موافقان و مخالفانی در مجلس داشته و دارد به طوری‌که بر اساس اخبار رسمی، گفته شده در جریان برگزاری جلسه کمیسیون تلفیق، نمایندگان حاضر در این کمیسیون با این مسأله مخالفت کردند تا همچنان بودجه کشور به شکل سالانه تهیه و جهت بررسی و تصویب نهایی به مجلس ارسال شود.
تا قبل از مخالفت علنی مجلس با ارائه بودجه سنواتی به صورت دو ساله، «داود منظور» معاون رییس جمهور و رییس سازمان برنامه و بودجه کشور گفته بود ارائه لایحه بودجه دوساله از مهم‌ترین رویکردها و جهت‌گیری‌های بودجه سال ۱۴۰۳ کل کشور خواهد بود. اما ظاهرا تفکرات مجلس با ایده‌های جدید دولت متفاوت بود بنابراین پیشنهاد دولت را رد کرد.
برخی از تحلیلگران اقتصادی معتقدند با توجه به اینکه درآمدهای دولت محقق نمی‌شود، هزینه‌ها به شدت افزایش پیدا می‌کند و هر ساله دولت با کسری بودجه مواجه است، راهکار بودجه دو ساله برای کشورمان آن هم در چنین رکود و اوضاع اقتصادی قابلیت اجرا ندارد.
۲۶۰۵ طرح عمرانی روی دست اقتصاد ايران مانده است
«خطای پیش‌بینی منجر به تشدید کسری بودجه‌های غیرمنتظره می‌شود»، این تحلیلی است که بسیاری از کارشناسان اقتصادی به آن اذعان دارند، این تحلیل با توجه به موج جدیدی از بحران کسری بودجه دولت و انبوهی از پروژه‌های عمرانی بر زمین مانده بیشتر از هر زمان دیگری مورد توجه است، رییس سازمان برنامه و بودجه اخیرا گفته در ۶ ماه اول امسال ۶۷ درصد از درآمد بودجه ۱۴۰۲ تحقق پیدا کرده است و ۳۳ درصد یعنی یک‌سوم بودجه معادل ۳۴۱ هزار میلیارد تومان محقق نشده است.
در بحث پروژه‌های عمرانی هم شرایط به شکل غیرقابل کنترلی به پیش می‌رود، محاسبات نشان می‌دهد ۲۶۰۵ طرح عمرانی همچنان روی دست اقتصاد ايران مانده كه يك‌چهارم آنها بيش از ۲۰ سال قدمت دارند، طرح‌هایی که با توجه به کسری بودجه شدید دولت مشخص نیست چه زمانی تکمیل شده و به بهره‌برداری خواهند رسید.
ناگفته نماند که بانک مرکزی هم اخیرا گزارش داده، در سال قبل دولت بخشی از کسری بودجه خود را از طریق استقراض از بانک‌های تجاری تامین کرده است، به همین علت بدهی دولت به این بانک‌ها ۱۵۰ درصد افزایش یافته و به ۳۲۶ هزار میلیارد تومان رسیده است. این گزارش می‌افزاید افزایش بدهی دولت به بانک‌های تجاری باعث استقراض بانک‌های مذکور از بانک مرکزی و افزایش پایه پولی، نقدینگی و تورم خواهد شد.
هرگونه تغییر در روند بودجه‌ریزی مشکلات اقتصادی را تشدید می‌کند
«جبار کوچکی‌نژاد» عضو کمیسیون تلفیق برنامه هفتم مجلس در همین زمینه و در گفت‌وگو با اعتبار گفت: من جزو مخالفان بودجه دو سالانه بوده و هستم، وقتی وضعیت اقتصادی و تورم حال حاضر ما اینگونه است دیگر اصلا نیازی به بودجه دو ساله نداریم، دولت هر ساله بودجه سنواتی را طبق قانون اساسی تدوین کرده و به دولت ارائه داده است و مجلس هم بنا به وظیفه و ماموریت خود نسبت به بررسی، تصویب و در نهایت ابلاغ آن به دولت اقدام کرده است، در واقع این چرخه‌ای که ذکر کردم ایراد و اشکال آنچنانی ندارد که بخواهیم ریسک کنیم روند بودجه‌ریزی را به کل تغییر داده مشکلات کشور را برای سال آینده و سال‌های آتی افزایش دهیم.
کوچکی‌نژاد: کشور با تلاطمات شدید اقتصادی مواجه بوده و تورم افسارگسیخته موضوعی غیرقابل انکار برای جامعه ما است، معتقدم پیشنهاداتی مانند بودجه دو سالانه نه تنها هیچ کمکی به ما نمی‌کند بلکه مشکلات اقتصادی را هم چند برابر خواهد داد.
کوچکی‌نژاد تصریح کرد: در حال حاضر کشور با تلاطمات شدید اقتصادی مواجه بوده و تورم افسارگسیخته موضوعی غیرقابل انکار برای جامعه ما است بنابراین معتقدم طرح پیشنهاداتی مانند بودجه دو سالانه نه تنها هیچ کمکی به ما نمی‌کند بلکه مشکلات اقتصادی را هم چند برابر خواهد داد.
وی با تاکید بر اینکه پیشنهاد دولت برای بودجه دو ساله عملا اجرایی نیست و با شرایط اقتصاد بی‌ثبات ایران همخوانی ندارد افزود: ما در تدوین و اجرای همین بودجه سالانه هم با مشکلات و چالش‌های بی‌شماری مواجهیم به طوری که گاه به جهت همان تلاطمات اقتصادی در حوزه داخلی و خارجی، بودجه یکساله کل کشور دچار تغییرات اساسی می‌شود بنابراین وقتی چنین تکانه‌ها و چالش‌هایی نظیر نوسانات شدید و لحظه‌ای نرخ دلار و تورم در کشور وجود دارد که نمی‌توان از بودجه دو ساله سخن گفت، در واقع ارائه بودجه دو سالانه نیازمند یک اقتصاد آرام و باثبات است که فعلا از آن برخوردار نیستیم از طرفی هرگونه اقدام جهت به اجرا درآوردن بودجه دو سالانه کار مجلس را نیز دو برابر خواهد کرد.
این عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در مورد اینکه پیشنهاد دولت در بحث ارائه بودجه به شکل هر دو سال یکبار در حوزه اجرای پروژه‌های عمرانی ناتمام چه وضعیتی را ایجاد خواهد کرد گفت: در اینجا باید به این نکته توجه داشت که پیش‌بینی‌های دولت و مجلس ذیل برنامه یکساله بودجه آنچنان قوی و محکم نیست و امکان دارد درآمدها خاصه در بخش فروش نفت آنگونه که در کاغذ آورده شده به علت تحریم‌ها و سایر عوامل محقق نشوند، طبیعتا این عامل و متغیر مهم روی کیفیت و چگونگی اجرای پروژه‌های عمرانی هم اثر می‌گذارد، حال اگر فرض کنیم مبنای ما بودجه دو ساله باشد وضعیت برای پیشبرد طرح‌های عمرانی سخت‌تر و پیچیده‌تر از شرایط حال حاضر رقم خواهد خورد.
کوچکی‌نژاد به موضوع کسری بودجه دولت در سال ۱۴۰۲ و عدم تحقق درآمدها هم اشاره کرد و گفت: کسری بودجه مشکلات دولت را دو چندان کرده است تمام تلاش ما این است که حداقل دولت در سال ۱۴۰۳ با کسری بودجه مواجه نشود لازمه این امر تدوین بودجه واقعی و عملیاتی توسط دولت است، تورم مولفه دیگری است که به صورت مستقیم روی کسری بودجه اثرگذار است و آن را تشدید می‌کند به طور مثال وقتی اعداد نرخ تورم دائما تغییر پیدا کرده و اضافه می‌‌شوند دیگر بودجه دو هزار میلیارد تومانی برای دولت کارایی ندارد و خود به خود ۵۰۰ میلیارد تومان دیگر به عدد بودجه اضافه می‌شود منابعی که راه تحققی برای آنها وجود ندارد و به ناچار کسری بودجه دولت را وارد فاز جدیدتری می‌کند.
وی عنوان کرد: مجلس برای واقعی‌تر شدن بودجه سال آینده تلاش خود را کرده از طرفی هزینه‌های دولت هم اجتناب ناپذیر هستند و همین باعث می‌شود دستکاری‌هایی روی جداول بودجه اعمال شود این دستکاری‌ها و اعمال تغییرات گاهی اوقات چنان شدت می‌گیرد که دیگر بودجه با واقعیات اقتصادی کشور فاصله پیدا می‌کند در نتیجه مانند شرایط حال حاضر درآمدهای دولت تحقق پیدا نمی‌کند و کسری بودجه به شکلی که می‌بینیم اتفاق می‌افتد.
