افغانستان در سال۲۰۲۲ حدود یک میلیارد و ۵۷۴ میلیون دلار صادرات داشته است که حدود ۹۵ درصد از صادرات افغانستان مربوط به ۱۰ ردیف اصلی کالاهای صادراتی این کشور شامل میوه و آجیل خوراکی و سوخت‌های معدنی و روغن‌های معدنی سبزیجات، دانه‌های روغنی و میوه‌های روغنی،نساجی، فرش، میوه و آجیل و غیره بوده که مجموعا بیش از۵۰ درصدی از صادرات این کشور را به خود اختصاص داده است.
به گزارش اعتبار و به نقل از اکو ایران، مهم‌ترین اقلام صادراتی افغانستان در سال ۲۰۲۲ نیز بخشی از این گزارش را به خود تخصیص داده است. محصولات صنعت آسیاب؛ نشاسته، اینولین، گلوتن گندم، چربی‌ها و روغن‌های حیوانی، گیاهی یا میکروبی و فرآورده‌های برش آن‌ها چربی‌های خوراکی آماده، غلات، محصولات دارویی، سوخت‌های معدنی، روغن‌های معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آن‌ها؛ مواد قیری؛ معدنی، ماشین‌آلات تجهیزات الکترونیک و قطعات آن‌ها؛ ضبط و تولیدکننده صدا، تلویزیون، سبزیجات خوراکی و ریشه‌ها و، قند و شکر و شیرینی، وسایل نقلیه غیر از آهن یا تراموا و قطعات و لوازم جانبی آن‌ها و لاستیک و مصنوعات آن ۱۰ کالای اول وارداتی افغانستان محسوب می‌شوند که در مجموع ۶۶٫۵ درصد از کل سهم واردات این کشور را به خود اختصاص داده‌اند.
اقلام صادراتی افغانستان
مهم‌ترین اقلام صادراتی افغانستان در سال ۲۰۲۲ را میوه و آجیل خوراکی، پوست مرکبات یا خربزه، سوخت‌های معدنی، روغن‌های معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آن‌ها؛ قیری؛ معدنی، پنبه، سبزیجات خوراکی و ریشه‌ها، لاک؛ صمغ‌ها، زرین‌ها و سایر شیره‌ها و عصاره‌های گیاهی، نمک، گوگرد؛ خاک و سنگ، مواد گچ کاری، آهک، سیمان، قهوه، چای، ماته و ادویه جات، فرش و سایر کفپوش‌های نساجی، دانه‌های روغنی و میوه‌های روغنی، غلات؛ دانه‌ها و میوه‌های مختلف، صنعتی یا دارویی و آهن و فولاد تشکیل می‌دهند که این کالاها ۹۴٫۷ درصد ارزش صادرات افغانستان در سال مذکور را به خود اختصاص داده‌اند.
شرکای اصلی صادرات افغانستان شامل هند، پاکستان، چین ، ترکیه، امارات، ایران، عراق و آلمان است. همچنین شرکای اصلی واردات افغانستان شامل ایران، چین، پاکستان، قزاقستان، ازبکستان، ترکمنستان، هند، مالزی و ژاپن می‌شود.
از سوی دیگر بر اساس این گزارش ۱۰ کشور اصلی صادرکننده به افغانستان در سال ۲۰۱۹ نیز معرفی شده‌اند. ایران نخستین کشور صادرکننده به افغانستان در این سال بوده که سهم ۱۸٫۴ درصدی را به خود اختصاص داده است. جالب آنکه چین در رتبه دوم و بعد از ایران قرار گرفته و سهم ۱۷٫۱ درصدی دارد. پاکستان با سهم ۱۵٫۶ درصدی در رتبه بعدی، قزاقستان با سهم ۷٫۶ درصدی، ازبکستان با سهم ۶٫۳ درصدی، ترکمنستان با سهم ۶٫۱ درصدی، هند با سهم ۶٫۰ درصدی، مالزی با سهم ۴٫۷ درصدی، ژاپن با سهم ۳٫۰ درصدی و روسیه با سهم ۲٫۴ درصدی در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. مجموع ارزش واردات این ۱۰ کشور به افغانستان از کل واردات این کشور در سال ۲۰۱۹ معادل ۸۷٫۱ درصد بوده است.
در عین حال ۱۰ کشور اصلی واردکننده از افغانستان نیز در سال ۲۰۱۹ در این گزارش مور تحلیل قرار گرفته که ارزش صادرات افغانستان به این کشورها ۹۷٫۴ درصد ارزش کل صادرات افغانستان در این سال است. این کشورها به ترتیب شامل هند با سهم ارزشی ۴۷٫۵ درصد، پاکستان با سهم ارزشی ۳۴٫۵ درصد، چین با سهم ارزشی ۳٫۶ درصد، ترکیه با سهم ارزشی ۲٫۹ درصد، امارات با سهم ارزشی ۲٫۷ درصد، ایران با سهم ارزشی ۱٫۷ درصد، عراق با سهم ارزشی ۱٫۷ درصد، آلمان با سهم ارزشی ۱٫۴ درصد، عربستان با سهم ارزشی ۱٫۱ درصد و آمریکا با سهم ارزشی ۰٫۳ درصد است.
روند تجارت ایران و افغانستان
براساس این گزارش گریزی به روند تجارت ایران و افغانستان زده شده که نشان می‌دهد بیشترین ارزش صادراتی ایران به این کشور طی سال های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۸ به ارزش نزدیک به ۳ میلیارد دلار بوده است. پس از سال ۲۰۱۸ در سال ۲۰۱۹ این روند کاهشی شده و در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ مجددا افزایش یافته و به رقم یک میلیارد و ۸۳۸ میلیون دلار در سال ۲۰۲۱ رسیده است.
مهم‌ترین اقلام صادراتی ایران به افغانستان در سال ۲۰۲۱ «سوخت‌های معدنی، روغن‌های معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آن‌ها، مواد قیری، معدنی، آهن و فولاد، پلاستیک و مصنوعات از آن، میوه و آجیل خوراکی، پوست مرکبات یا خربزه، سبزیجات خوراکی و ریشه‌ها، آماده‌سازی غلات، آرد، نشاسته یا شیر محصولات شیرینی‌پزی، محصولات لبنی؛ تخم پرندگان، عسل طبیعی، محصولات خوراکی با منشا حیوانی؛ فرش و سایر کفپوش‌های نساجی، مواد شیمیایی آلی و آماده‌سازی سبزیجات، میوه‌ها، آجیل‌ها یا سایر قسمت‌های گیاهان هستند. این ۱۰ قلم کالا ۷۵٫۱ درصد از کل صادرات ایران به افغانستان را تشکیل می‌دهند.
ارزش کل صادرات ایران به افغانستان در رشته‌های محصولات منتخب در سال ۲۰۲۰ ، معادل ۷۵۸٫۲ میلیون دلار بوده که این رقم در سال ۲۰۲۱ به ۱۰۵۶ میلیون دلار افزایش یافته و در سال ۲۰۲۲ صفر شده است. صادرات مواد نسجی و مصنوعات از این مواد پوست خام، چرم… در سال ۲۰۲۱ کاملا متوقف شده است. همچنین رشد ۱۱۳۴ درصدی صادرات محصولات معدنی ایران به افغانستان در سال ۲۰۲۱ ثبت شده اما در سال ۲۰۲۲ به صفر رسیده است.
بخشی از این گزارش به تحلیل تجارت پاکستان و افغانستان اختصاص دارد. در بین رشته فعالیت‌های منتخب مورد بررسی صادراتی از پاکستان به افغانستان، محصولات صنایع شیمیایی، غذایی و معدنی به ترتیب ارزش صادراتی ۱۲۲٫۳، ۸۷٫۹ و ۸۵٫۱ میلیون دلار در سال ۲۰۲۰ داشته‌اند.
