تعمیر به جای تعویض

اعتبار، لیلا پورابراهیمی- محمد محمدی‌بخش رییس سازمان هواپیمایی کشوری اعلام کرده با تلاش‌های دولت متوسط عمر ناوگان هوایی کشور از ۲۸٫۵ به ۲۶ سال کاهش پیدا کرده است وی در حالی مدعی جوان‌سازی ناوگان حمل و نقل هوایی کشور و بهبود وضعیت آن شد که بر اساس استانداردهای جهانی، هواپیماهای با سن ۲۰ سال فرسوده هستند و باید هر چه سریع‌تر از مدار خارج شوند.
وارد کردن هواپیماهای نسل جدید به خطوط هوایی همانند آرزویی برای همه ایرانیان است، در سال ۹۴ و تا پیش از امضای توافقنامه هسته‌ای، شرکت‌های هواپیمایی کشور در وضعیت بدی به سر می‌بردند، وضعیتی که همزمان با گسترده شدن تنگناهای به وجود آمده ناشی از تشدید تحریم‌ها روز به روز حالتی بحرانی‌تر از گذشته به خود گرفته تا جایی‌که حتی هواپیماهای برجامی را هم زمین‌گیر کرد.

شرکت‌های خصوصی ایرانی هواپیماهای فرسوده می‌خرند

بررسی‌ها نشان می‌دهد با حادتر شدن موضوع کمبود منابع ارزی، عدم فروش هواپیما و قطعات آن خرید هواپیما و اضافه کردن آن به خطوط حمل و نقل هوایی کشور به بیراهه‌ای عظیم رفته به طوری‌که طبق اعلام نظر کمیته حمل و نقل هوایی مجلس، شرکت‌های ایرانی به جای خرید هواپیماهای با عمر کم اساسا به دنبال وارد کردن هواپیماهای فرسوده به ایران هستند.
در حالی‌که در بسیاری از کشورهای دنیا هواپیماها پس از ۵ سال استفاده، از صنعت هوایی خارج می‌شوند اما صحبت‌های «رحمت الله فیروزی»، رییس کمیته حمل و نقل هوایی کمیسیون عمران مجلس گویای این مطلب است که چنین استانداری در ایران مصداقی ندارد و شرکت‌های خصوصی به راهی که تنها برای آنان منفعت داشته رفته‌اند، به گفته رحمت ‎الله فیروزی این شرکت‌ها اکثرا اقدام به خرید هواپیماهایی با عمر۱۵ تا ۲۰ سال کرده‌اند.

در بسیاری از کشورهای دنیا هواپیماها پس از ۵ سال استفاده، از صنعت هوایی خارج می‌شوند، با این وجود شرکت‌های خصوصی ایرانی، هواپیماهایی با عمر متوسط بالای ۱۵ تا ۲۰ سال وارد کشور می‌کنند

پر واضح است که تحریم‌ها یکی از علل مهم این حجم از فرسودگی هواپیماها در ایران است، تا جایی که حتی برخی از چهره‌های دولتی هم اذعان کرده‌اند که اگر بازسازی و نوسازی ناوگان هوایی تسریع نشود در آینده‌ای نه چندان دور ایران به قبرستان هواپیما‌های فرسوده تبدیل خواهد شد.
در حال حاضر کارخانه‌های سازنده هواپیما در جهان به صورت مستقیم هواپیمایی به ایران نمی‌‌فروشند و قطعات هواپیما ‌را در اختیارش قرار نمی‌دهند.

سابقه تاریک توپولف‌های اتحاد جماهیر شوروی در ایران

هواپیمای مدل توپولف-۱۵۴ از جمله هواپیماهای پرطرفدار ایران بعد از انقلاب بود، هواپیماهایی که در تمامی خطوط هوایی کشور قابل مشاهده بودند، شرایط فنی بسیار بد این هواپیماها و فرسودگی شدید آن‌ها موجب شد چندین حادثه سقوط در کشور به وقوع بپیوندد، توپولف متعلق به هواپیمایی کاسپین یکی از این حوادث تلخ بود که در سال ۸۸ دقایقی پس از بلند شدن از فرودگاه امام خمینی تهران، در ۱۲ کیلومتری جنوب قزوین سقوط کرد و هر ۱۶۹ سرنشین آن کشته شدند واقعه‌ای دلخراش که باعث شد بالاخره مسئولان استفاده از توپولف‌های روسی را ممنوع اعلام کنند.
در تازه‌ترین آماری که رییس سازمان هواپیمایی ارائه داده تحریم‌ها توانسته‌اند صنعت هوایی کشور را فلج کنند به طوری‌که ۳۳۰ هواپیمای ایران بیش از ۱۰ سال است که زمین‌گیر شده‌اند. به گفته وی صنعت هوایی ایران به ۵۵۰ فروند هواپیما نیاز دارد.
گفته شده به فرض آنکه دو کشور امارات متحده عربی و قطر از حیث توسعه ناوگان حمل و نقل هوایی در همین وضعیتی که الان قرار دارند توقف کنند ایران می‎تواند تا ۲۰ سال آینده به آنان برسد.
هواپیمایی ملی ایران (هما) نیم قرن پیش در جمع برترین شرکت های هواپیمایی جهان قرار داشت اما شرایط به گونه‌ای پیش رفت که این شرکت با در اختیار داشتن هواپیماهای فرسوده و از رده خارج شده در آرزوی دریافت قطعات هواپیماست و فاصله‌اش با شرکت‌های هواپیمایی دو کشور همسایه امارات و قطر نجومی است.

در تازه‌ترین آماری که رییس سازمان هواپیمایی ارائه داده تحریم‌ها توانسته‌اند صنعت هوایی کشور را فلج کنند به طوری‌که ۳۳۰ هواپیمای ایران بیش از ۱۰ سال است که زمین‌گیر شده‌اند. به گفته وی صنعت هوایی ایران به ۵۵۰ فروند هواپیما نیاز دارد.

گزارش‌ها نشان می‌دهد در سال‌های اخیر هواپیمایی قطر که ناوگانی جوان و مدرن در اختیار دارد همواره در جمع ده شرکت هوایی برتر جهان قرار داشته است، تا جایی که در سال های ۲۰۱۱، ۲۰۱۲، ۲۰۱۵، ۲۰۱۷ و ۲۰۱۹ با رای اسکای ترکس (Skytrax) عنوان خط برتر هوایی سال را در پنج قاره جهان کسب کرده است. همچنین شرکت هواپیمایی امارات هم با میانگین سنی ۸ تا ۹ سال با داشتن ۲۶۴ فروند هواپیمای مسافری، بزرگترین ناوگان هوایی خاورمیانه محسوب می‌شود که به ۱۵۸ مقصد پروازی در سرتاسر دنیا پرواز دارد.

توافق برجام، توافقی راهگشا برای صنعت هواپیمایی

روند توسعه و پیشرفتی که دو کشور امارات و قطر در صنعت هواپیمایی طی کردند برای هواپیمایی ملی ایران(هما) به صورت معکوس به پیش رفت، گفته شده تحریم‌های گسترده آمریکا و اتحادیه اروپا باعث شده ایران ایر بیش از هر زمان دیگر تضعیف شود و جایگاه جهانی خود را از دست بدهد، برخی از کارشناسان معتقدند شاید بتوان با ارفاق زیاد، ایران ایر را در جمع شرکت‌های هواپیمایی درجه دو خاورمیانه قرار داد.
با توجه به آثار سخت و زیانبار تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا که بر همه شمول کشور سایه انداخت و ایران را در بسیاری از شخص‌ها به مقدار بسیار زیادی به عقب راند شواهد نشان می‌دهد توافق برجام، يك توافق راهگشا برای اقتصاد ايران و صنعت هواپیمایی بود. بعد از امضای این توافق و اجرایی شدن آن گشایش‌های قابل ملاحظه‌ای برای ایران حاصل شد، به بیان دیگر بعد از گشايش‌های بانكی و بازگشت سرمايه‌گذاران به صنعت نفت، مذاكرات وزارت راه و شهرسازی براي خريد هواپيما نتیجه‌بخش بود و ایرلاین‌های ایرانی توانستند خريد ۲۵۰ هواپیما ملکی را به ثبت برسانند. اما این شرایط چندان استوار نبود و همه برنامه‌ها با از میان رفتن برجام و عدم احیاء آن به شکست منجر شد.
این روزها خبرها حاکیست ابراهیم رییسی رییس جمهور به وزارت دفاع دستور داده تا این وزارتخانه هر چه سریع‌تر به صنعت ساخت هواپیمای مسافربری ورود کند، در سال ۹۷ هم از قول دبیر ستاد توسعه هوایی و هوانوردی معاونت علمی خبر رسیده بود که متخصصان ایرانی به دانش فنی ساخت موتور هواپیما دست پیدا کرده‌اند. موضوعی که بعد از آن دیگر کسی بدان نپرداخت تا همچنان ایران به دنبال راهی برای تعمیر هواپیماهای فرسوده و خرید قطعات آن باشد.