دولتی بودن و تحریم، کار دست ایران داد!

ماجرا از آن قرار است که کامیون‌های ترانزیتی در حمل‌ونقل جاده‌ای بین‌المللی در مسیر کشور‌های اروپا، ملزم به دریافت بیمه کارت سبز هستند؛ الزامی که از ژانویه ۱۹۵۳ در اروپا برقرار است. در کنار آن، کشور‌های اروپایی جز ایتالیا دیگر برای رانندگان ایرانی ویزا صادر نمی‌کنند.

به گزارش اعتبار و به نقل از اقتصاد ۲۴، تعلیق ایران از سیستم بیمه بین‌المللی کارت سبز و مسائل مربوط به عدم صدور ویزا برای رانندگان ایرانی در اروپا، دو مسئله مرتبط، اما جداگانه هستند که تأثیرات قابل‌توجهی بر حمل‌ونقل بین‌المللی ایران دارند. این مسئله، به‌ویژه پس از تحریم بیمه مرکزی ایران در ابتدای سال جاری میلادی، بخش ترانزیت کشور را با چالش‌های زیادی مواجه کرده است.

این چالش‌ها موجب شده است که رانندگان ایرانی با محدودیت‌های بیشتری روبه‌رو شوند و فرصت‌های ترانزیتی را به رقبای منطقه‌ای مانند ترکیه واگذار کنند. با توجه به این محدودیت‌ها، مشکلات زیادی برای رانندگان فعال در حوزه بین‌المللی به وجود آمده است. این محدودیت‌ها نه تن‌ها بر حمل‌ونقل کالا تأثیر می‌گذارد، بلکه منجر به افزایش هزینه‌های حمل و صادرات نیز می‌شود.

دولتی بودن و تحریم، کار دست ایران داد

حالا مشکل کجاست؟ سیستم بیمه کارت سبز دو سال به‌عنوان آخرین فرجه، به ایران این فرصت را داده بود که نهاد صادرکننده بیمه کارت سبز در کشور را خصوصی کند و دیگر دولت متولی آن نباشد. پیش از تحریم‌ها ایران چندان با این موضوع مشکلی نداشت و بیمه مرکزی ایران عهد‌ه‌دار این مسئولیت بود، اما پس از اعمال تحریم‌های گسترده در مقاطع گوناگون بر کشور، سیستم بیمه کارت سبز به ایران اولتیماتوم داد که باید نهادی خصوصی، عهده‌دار این مسئولیت باشد، زیرا همکاری با دولت تحریم‌شده برای این سیستم پذیرفته‌شده نیست.

در آخرین فرجه، دو سال قبل به ایران فرصت داده شد که در این راستا گام‌های نهایی را بردارد. بر همین اساس ایران نیز لنگان‌لنگان در این مسیر گام برداشت و بیمه ایران را به‌عنوان تنها نماینده ایران در این سیستم معرفی کرد. با گذشت زمان، بیمه ایران نیز به‌سبب آنکه شرکتی کاملاً دولتی است، دیگر مورد پذیرش قرار نگرفت و با رسیدن موعد آخرین فرصت ایران، از ابتدای ژانویه ۲۰۲۴، عضویت ایران در سیستم بیمه کارت سبز تعلیق شد.

سه دلیل اصلی تعلیق ایران

طبق مکاتباتی که از طرف کمیسیون اقتصادی سازمان ملل با بیمه مرکزی انجام‌شده از ابتدای سال ۲۰۲۴ عضویت ایران در سیستم بیمه سبز تعلیق شده که طبق آنچه در نامه مطرح‌شده، موضوع تحریم‌ها و عدم امکان پرداخت حق عضویت ایران و پاسخ‌گو نبودن واحد مرتبط با این کمیسیون بین‌المللی، دلیل تعلیق ایران است.

باج‌گیری ترکیه از ایران

این اتفاق می‌تواند هزینه گزافی را بر ترانزیت و حمل‌ونقل بین‌المللی کشور وارد کند و در نتیجه در ادامه زنجیره اقتصادی، کل اقتصاد ایران را متأثر کند و طبیعی است که صدای فعالان بخش خصوصی را هم درآورده است. در نشستی که دیروز در کمیسیون حمل‌ونقل، تزانزیت و لجستیک اتاق ایران با حضور سعدی صادقی، رئیس امور اقتصادی و بازرگانی معاون اول رئیس‌جمهوری برگزار شد، حضار نسبت به این موضوع اعتراض کردند. یکی از حضار در این نشست خطاب به نماینده دولت گفت: «ما باید بخش خصوصی را در جایگاه واقعی به رسمیت بشناسیم. دولت تحریم است و تعلیق بیمه سبز به دلیل دولتی بودن آن است.

چرا کنوانسیون کارنه‌تیر ما را تعلیق نکرده است؟ در مذاکرات بیمه سبز آیا بخش خصوصی حضور داشته است؟ آیا کسی خسارت معنوی را می‌پذیرد؟ بخش خصوصی باید درمورد بیمه‌ای که با دلار و یورو هزینه آن را می‌پردازد، بداند و در مذاکرات آن، حضور داشته باشد.» نکته عجیبی که در سخن این فعال بخش خصوصی وجود داشت، باج‌دهی به ترکیه بود: «ما تا کی باید به ترکیه باج دهیم؟ در تمام بزنگاه‌ها، ترکیه به کشور هزینه وارد کرده است. چرا نباید ما خودمان بیمه بخریم و چرا باید از ترکیه بیمه بخریم؟» این هم از آن دست اتفاقاتی است که با خطای یک بخش، سایر بخش‌ها هزینه داده و متضرر می‌شوند و عجیب نیست که از این آب گل‌آلود، دیگران (ترکیه و سایر کشورها) به نفع خود بهره‌برداری کنند.

حمایت اتحادیه حمل‌ونقل بین‌المللی از ایران

باید در نظر داشت که تعلیق ایران در صدور بیمه کارت سبز، یک مسئله مهم در حوزه حمل‌ونقل بین‌المللی است که تأثیر زیادی بر رانندگان کامیون‌های ایرانی دارد. این تعلیق به دلیل دخالت دولت در مسائل مربوط به بیمه سبز و همچنین مشکلات ناشی از تحریم‌های بین‌المللی رخ داده است.

با این حال سازمان اتحادیه حمل‌ونقل بین‌المللی (ایرو) در حمایت از ایران اقداماتی را انجام داده و به دنبال راهکار‌هایی برای بهبود وضعیت است. در کنار این تلاش‌ها، جست‌وجو برای یافتن بیمه‌نامه‌ای با پوشش مشابه کارت سبز ادامه دارد تا تأثیرات منفی این تعلیق را تا حدی کاهش دهد.

بیمه مرکزی ایران در تلاش است تا این تعلیق را برطرف کند که شامل انتقال مسئولیت‌ها به دفتر ایرانی کارت سبز و برنامه‌ریزی برای مذاکره با شورای دفاتر کارت سبز است. با این حال، تلاش‌ها برای لغو تعلیق تا به امروز بی‌نتیجه بوده و تعلیق عضویت ایران از اول سال ۲۰۲۴ اجرایی شده است. این مسئله نشان‌دهنده پیچیدگی‌های حاکم بر روابط بین‌المللی و تأثیر تحریم‌ها بر بخش‌های مختلف اقتصادی ایران است.

صف‌های طولانی پشت سفارت ایتالیا

البته این مهم‌ترین دردسری است که کامیون‌داران با آن مواجه هستند، ولی دردسر دیگری هم وجود دارد. صف‌های طولانی ناشی از درخواست صدور ویزا پشت در‌های سفارت ایتالیا! که البته آن هم یک ارفاق است؛ ایتالیا تنها کشوری در اتحادیه اروپاست که کماکان به رانندگان ایرانی هرچند به‌صورت محدود ویزا می‌دهد. مهم‌ترین تأثیر منفی این تعلیق شامل افزایش وابستگی به ناوگان خارجی و محدودیت‌های جدی در فعالیت‌های ترانزیتی برای کامیون‌های ایرانی است. بدون بیمه کارت سبز، کامیون‌های ایرانی نمی‌توانند در کشور‌های عضو این کنوانسیون تردد کنند. این اتفاق هم سبب شده تا رانندگان خارجی در مسیر‌های تردد رانندگان ایرانی، جولان دهند و این عرصه هم خالی از لطف بی‌کران دولتی‌ها نماند!

عدم صدور ویزا برای رانندگان ایرانی به اروپا، یک مشکل بزرگی است که بر بخش حمل‌ونقل ایران تأثیر می‌گذارد. این مشکل نه‌تن‌ها محدود به زمان حال نیست، بلکه از سال‌ها قبل وجود داشته است. براساس گزارش‌ها، به‌جز ایتالیا، سایر کشور‌های اروپایی به رانندگان ایرانی ویزا صادر نمی‌کنند و حتی ویزای صادرشده توسط ایتالیا نیز محدودیت‌هایی دارد که منجر به تشکیل صف‌های طولانی در مرز‌ها شده است. همچنین، محدودیت‌های صدور ویزا از طرف کشور‌های اروپایی عضو شینگن به دلیل جلوگیری از قاچاق اعمال می‌شوند و شرایط صدور ویزا به قدری سخت و زمان‌بندی شده است که پاسخگوی تقاضای موجود رانندگان ایرانی نیست.

تأثیر تعلیق بر تجارت ایران و اروپا

تجارت ایران با کشور‌های اروپایی در سال‌های اخیر تحت تأثیر تحریم‌ها تغییرات قابل توجهی داشته است. تازه‌ترین داده‌های مرکز آمار اروپا، نشان می‌دهد که بده‌بستان تجاری میان ایران و اتحادیه اروپا در دو ماه نخست سال ۲۰۲۳ به‌میزان ۹ درصد نسبت به مدت مشابه در سال پیشین، کاهش یافته‌است. بر پایه اطلاعاتی که توسط مرکز آمار اروپا منتشر شد، تجارت ایران و ۲۷ عضو اتحادیه اروپا در ماه‌های ژانویه و فوریه سال ۲۰۲۳ با کاهشی ۹درصدی نسبت به سال گذشته، به رقم ۷۶۱ میلیون یورو رسید. رقم این تبادل تجاری در دو ماه نخست سال ۲۰۲۲ برابر با ۸۳۸ میلیون یورو اعلام شده بود. در گزارشی که توسط این مرکز منتشر شد، رقم واردات اتحادیه اروپا از ایران در دو ماه نخست امسال ۱۳۹ میلیون یورو، درج شده که یک افت ۱۷ درصدی را درقیاس با عدد ۱۶۸ میلیون یورویی سال پیش، گواهی می‌دهد.

در همین مدت، صادرات این ۲۷ کشور به ایران نیز کاهش یافت و از ۶۷۰ میلیون یورو در «ژانویه و فوریه» سال ۲۰۲۲ به ۶۲۲ میلیون در سال ۲۰۲۳ افت کرد. این افت معادل ۷ درصد است. با این حال، تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران توسط آمریکا در سه سال گذشته، تجارت خارجی ایران را به شدت کاهش داده و در این میان همکاری‌های اقتصادی با اروپا بیشترین کاهش را تجربه کرده است. با وجود تلاش‌های کشور‌های اروپایی برای افزایش دوباره مبادلات، به نظر می‌رسد تا زمانی که تحریم‌ها برطرف نشوند، نمی‌توان انتظار تغییری جدی در این مسیر را داشت‎.

صادرات ترکیه به اروپا ۹۴ برابر صادرات ایران

براساس گزارش مرکز تجارت اروپا، در ۴ ماهه ابتدایی ۲۰۲۱، بالاترین میزان صادرات ایران به ترتیب به آلمان، ایتالیا و اسپانیا بوده است. واردات ایران از کشور‌های اروپایی نیز عمدتاً از آلمان، هلند و ایتالیا بوده است. به‌این‌ترتیب، طی این مدت، صادرات کالایی ترکیه به اروپا ۹۴ برابر صادرات ایران به این منطقه بوده است. علیرضا شمس‌فرد، عضو هیئت‌مدیره اتاق بازرگانی مشترک ایران و اتریش، معتقد است، تا زمانی که ایران در فهرست کشور‌های عضو‎ FATF ‎قرار نگیرد و نظام مبادله بانکی بین ایران و اروپا برقرار نشود، حتی در صورت توافق دیپلمات‌ها در وین و احیای برجام، حجم تجارت ایران و اروپا فراتر از آنچه طی سال‌های اخیر وجود داشته، نخواهد رفت. در نتیجه، تحریم‌ها تأثیر قابل‌توجهی بر تجارت ایران با کشور‌های اروپایی داشته و باعث کاهش شدید مبادلات تجاری بین این دو شده است. این تغییرات نشان‌دهنده چالش‌های پیش روی اقتصاد ایران در زمینه تعاملات بین‌المللی و نیاز به یافتن راه‌های جدید برای توسعه روابط اقتصادی است.

خوشحالی ترکیه از تعلیق ایران

آخرین خبر از تلاش‌ها برای حل مشکل بیمه کارت سبز از زبان نمایندگی ایران در سازمان ملل

در نشست اخیر بخش دولتی و خصوصی در حوزه حمل‌ونقل نمایندگی ایران در سازمان ملل در ژنو از آخرین تلاش‌ها برای رفع تعلیق ایران از عضویت در سیستم بیمه بین‌المللی کارت سبز خبر داد. به گزارش اتاق ایران‌آنلاین، علیرضا جیرانی، نمایندگی ایران در سازمان ملل در ژنو گفت: بیمه کارت سبز درواقع یک بیمه شخص ثالث بین‌المللی است و ایران هم عضو بیمه کارت سبز است. الان ۴۶ کشور عضو کارت بیمه سبز هستند. ما قبلاً درباره تعلیق کارت سبز هشدار داده بودیم و الان باید درباره حل این مشکل کار کنیم. قبلاً در حوزه بیمه مرکزی تعلل داشتند، ولی در دفتر جدید، تیم هماهنگی تشکیل‌شده است.

او ادامه داد: ما در حوزه بیمه کارت سبز اشتباهات زیادی داشتیم. مثلاً وقتی کامیون کشوری که بیمه کارت سبز دارد را در کشور توقیف می‌کنید و به بیمه آن‌ها ایراد می‌گیرد که بیمه کشور ایران را بگیرد، این کار ایراد فنی دارد. قرار است نماینده کنوانسیون کارت بیمه سبز در ماه آوریل به ایران سفر کند. ما تمام توان دیپلماسی خود را برای حل مشکلات کارت بیمه سبز گذاشته‌ایم. آنجا دفاتر کارت سبز درباره بیمه کارت سبز صحبت می‌کنند نه دولت.

جیرانی تأکید کرد: تعلیق بیمه کارت سبز برای ایران و هر طرف دیگری زیان‌آور است. کسانی که در دفتر بیمه کارت سبز کار می‌کنند باید امور بیمه‌ای را بدانند و به زبان انگلیسی مسلط باشند. ما تلاش می‌کنیم تا این مسئله را حل کنند و در این حوزه کسی جزیره‌ای عمل نکند. جیرانی در ادامه افزود: ترکیه در حوزه ترانزیت رقیب ایران است و حتماً از این شرایط پیش‌آمده برای کارت سبز ایران خوشحال است. اینکه برخی سوال می‌کنند «مگر کارت سبز به درد می‌خورد؟» برای من عجیب است. بخش حقوقی وزارت‌خارجه در کنار بخش خصوصی برای حل این مشکلات خواهد بود.