پایگاه خبری «مدرن دیپلماسی» در گزارشی به قلم «آیشواریا سانجوکتا» درباره شمال جنوب و افق روابط ایران و روسیه نوشت و آن را تهدیدی برای اروپا و غرب دانست.
به گزارش اعتبار، در این گزارش آمده است: روسیه و ایران برای ایجاد یک کانال تجاری جدید به عنوان وسیله ای برای دور زدن محدودیت ها و تحریم‌های موجود با یکدیگر همکاری می کنند. پیش‌بینی می‌شود مسیر پیشنهادی از حاشیه شرقی اروپا، یعنی اوکراین، تا اقیانوس هند، شامل مسافتی در حدود سه هزار کیلومتر باشد. هر دو کشور در حال سرمایه گذاری قابل توجهی در ساخت زیرساخت های جاده ای، دریایی و راه آهن در مسیر تعیین شده هستند. هدف این توسعه تسهیل ورود شرکت های روسی به بازار در مناطقی مانند ایران، هند، آسیا و خاورمیانه است. پیش‌بینی می‌شود شبکه‌های دریایی، رودخانه‌ای و ریلی نیز برای اتصال مراکز ایرانی واقع در دریای خزر و در نهایت تا اقیانوس هند گسترش یابد.
انگیزه ها و اهداف متعدد روسی و ایرانی برای این همکاری به نوبه خود دارای اهمیت ژئوپلیتیکی قابل توجهی است. هر دو کشور با تحریم‌های شدیدی مواجه شدند که منجر به اثرات نامطلوب عمیقی بر اقتصاد آنها شد. این امر به ویژه با توجه به جنگ مداوم روسیه در اوکراین و استفاده ایران از اهداف هسته ای ایران مرتبط است.
مقامات ایرانی مکرراً در مورد عمل معطوف کردن توجه و نزدیکی خود به شرق بحث می کنند، در حالی که دولت روسیه این اقدام استراتژیک را برای ایجاد روابط نزدیکتر با همسایگان خود و منطقه آسیا در اولویت قرار داده است. دولت روسیه متعهد شده است که سرمایه‌گذاری قابل توجهی به مبلغ ۱٫۶ میلیارد یورو برای توسعه مسیر راه‌آهن اختصاص دهد. با جدول زمانی پیش‌بینی‌شده تکمیل آن ۴۸ ماه. شهرهای مسکو و تهران توافق کرده‌اند در ارائه حمایت مالی برای طراحی، توسعه و تهیه محصولات و خدمات با یکدیگر همکاری کنند.
کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب (ITC) به‌عنوان یک پیوند حیاتی بین روسیه و کشورهای واقع در حوزه خزر، خلیج فارس، آسیای مرکزی، جنوبی و جنوب شرقی عمل می‌کند. کریدور غربی شامل روسیه، ایران و آذربایجان دارای انقطاع جغرافیایی ۱۶۲ کیلومتری بین شهرهای رشت و آستارا بود.
دلایل متعددی وجود دارد که چرا روسیه و ایران در حال ایجاد یک مسیر تجاری بین قاره ای هستند که کشورهای شرقی اروپا را به اقیانوس هند متصل می کند. اولا، هر دو کشور می خواهند از تحریم های غرب سرپیچی کنند و زنجیره های تامین ضد تحریمی ایجاد کنند. همچنین هر دو کشور تحت فشار شدید تحریم های اعمال شده توسط ایالات متحده و متحدانش بر سر موضوعاتی مانند برنامه هسته ای ایران، نقض حقوق بشر، حمایت از تروریسم، حمله روسیه به اوکراین و الحاق شبه جزیره کریمه قرار دارند. با ایجاد یک مسیر تجاری که خارج از دسترس هر گونه مداخله خارجی است، هر دو کشور می توانند حاکمیت اقتصادی و سیاسی خود را حفظ کنند.
ثانیاً، هر دو کشور خواهان تنوع بخشیدن به بازارها و افزایش تجارت خود با کشورهای آسیایی مانند چین، هند و خاورمیانه هستند. مسیر تجاری جدید به آنها امکان می دهد هزاران کیلومتر از مسیرهای موجود را کاهش دهند و هزینه و زمان حمل و نقل را کاهش دهند. همچنین فرصت های جدیدی را برای آنها فراهم می کند تا منابع انرژی، محصولات کشاورزی و کالاهای تولیدی خود را به کشورهای آسیایی صادر کنند و فناوری، کالاهای مصرفی و سرمایه گذاری را از آنها وارد کنند. در نهایت، هر دو کشور می خواهند مشارکت استراتژیک و نفوذ منطقه ای خود را تقویت کنند. آنها جهان بینی مشابهی دارند که با ایالات متحده و نظم بین المللی لیبرال مخالف است و از چندقطبی بودن حمایت می کند. آنها همچنین در مورد منافع مشترکی مانند حمایت از رژیم اسد در سوریه، مقابله با تروریسم و افراط گرایی و ایجاد ثبات در افغانستان همکاری کرده اند.
از منظر اقتصادی، همکاری روسیه با ایران عمدتاً ناشی از نیاز است، زیرا مسکو تلاش می‌کند به همراه چین در مقابله با تلاش‌های غرب با هدف منزوی کردن روسیه و به چالش کشیدن تحریم‌های اعمال‌شده توسط غرب اقدام کند. روسیه و ایران دریافته اند که یک کریدور زمینی در مقایسه با مسیرهای دریایی چالش های بیشتری را برای نظارت غرب ایجاد می کند. در نتیجه، این کریدور به هر دو کشور وسیله ای برای ترانزیت تسلیحات و کالاها بین یکدیگر و به بازارهای دیگر ارائه می دهد و در عین حال تأثیر تحریم ها را به حداقل می رساند. علاوه بر این، دولت‌های روسیه، ایران و چین نظم مستقر غرب را به چالش می‌کشند و فعالانه اصلاح قوانین و هنجارهای موجود را دنبال می‌کنند.
ایران نیز از نظر استراتژیک خود را بین روسیه و چین به شیوه ای حساب شده قرار می دهد تا فشارهای غرب را کاهش دهد . ایران می‌خواهد این مسیر تجاری از روابط تجاری و کریدورها در برابر نفوذ و مداخله غرب محافظت کند و در عین حال زیرساخت‌های اقتصادی ایجاد کند که ارتباط بین اقتصادهای آسیا و آسیای مرکزی را تسهیل کند و روسیه و چین نقش‌های مرکزی را بر عهده بگیرند.
ایران به دلیل نزدیکی جغرافیایی و پیوندهای ذاتی با چندین اقتصاد، نقش مهمی در ایجاد شبکه‌ها و پیوندهای تجاری جدید ایفا می‌کند. همچنین، انتظار می‌رود صادرات پهپادها و موشک‌های میان‌برد ایران به روسیه در حمایت از عملیات نظامی این کشور در اوکراین از طریق این کانال تجاری ایجاد شده تشدید شود، زیرا قدرت‌های غربی ابزار مؤثری برای جلوگیری از این تشدید ندارند. در نتیجه، انتظار می‌رود مسکو و پکن به‌طور قابل‌توجهی به ایران به‌عنوان یکی از اجزای اصلی استراتژی ژئوپلیتیکی خود وابسته باشند.
مثلث روسیه، ایران و چین، علیرغم ماهیت پیچیده اش، خطر قابل توجهی برای منافع غرب در خاورمیانه، آسیا و آسیای مرکزی دارد و از این رو آن را به محوری خطرناک برای غرب تبدیل می کند. چنین تحولاتی نظم موجود غربی و چارچوب های مستقر آن را به چالش می کشد. علاوه بر این، ایجاد این کریدور به تقویت روابط دوجانبه بین روسیه و ایران کمک خواهد کرد.
این مسیر تجاری می تواند بر روابط روسیه و اروپا در صورت رویارویی بیشتر تأثیر بگذارد و تنش ها و بی اعتمادی بین روسیه و اروپا را به ویژه در زمینه بحران جاری در اوکراین و تهاجم اخیر روسیه افزایش دهد. این مسیر تجاری را می‌توان به‌عنوان چالش یا تهدیدی برای منافع و ارزش‌های اروپا و همچنین برای اتحاد آن با ایالات متحده و ناتو در نظر گرفت. اروپا می‌تواند تحریم‌های بیشتری را علیه روسیه و ایران اعمال کند یا حتی برای مختل کردن یا مسدود کردن مسیر تجاری اقدام نظامی انجام دهد. این می تواند منجر به تشدید تنش و درگیری در منطقه شود. همچنین، مسیر تجاری می تواند رقابت بین روسیه و اروپا برای نفوذ و بازارهای اوراسیا را تشدید کند. همچنین می تواند بین کشورها یا مناطق اروپایی، بسته به میزان وابستگی یا تعامل با روسیه یا ایران، اختلاف یا رقابت ایجاد کند.
در پایان، این مسیر تجاری نشان دهنده یک پیشرفت قابل توجه است، زیرا به عنوان وسیله ای مهم برای روسیه و ایران برای دور زدن تحریم های غرب و احیای اقتصاد آنها عمل می کند. علاوه بر این، به عنوان بستری برای هر دو کشور برای افزایش همکاری دفاعی و همکاری اقتصادی و تقویت روابط راهبردی موجود عمل خواهد کرد.
