اعتبار، لیلا پورابراهیمی- توسعه کریدور‌های مهم حمل و نقل، اتصال مسیر‌های زمینی به مسیر‌های ریلی، دریایی و هوایی جزء مهمترین مؤلفه‌هایی است که اقتصاد‌های برتر دنیا برای پیشی گرفتن از رقبای خود و به صرفه کردن فعالیت‌های تجاری به آن پایبندند.
ساخت راه آهن بین‌المللی رشت- کاسپین نیز ظاهراً بر اساس همین تفکر کلید خورد به طوری‌که بار‌ها گفته شد با بهرهبرداری از پروژه مذکور این مسیر به عنوان حلقه نهایی اتصال کریدور نوستراک، معرفی شده و بندر کاسپین را به بندری نسل سومی در منطقه تبدیل خواهد کرد.
سرنوشت راه‌آهن رشت-کاسپین اما با وجود تمام اهمیتی که داشته و دارد بهتر از سرنوشت بسیاری از پروژه‌های بزرگ دیگر نبوده و نیست.
خرداد ۱۴۰۲ و عدم تکمیل راه آهن رشت-کاسپین
«اسدالله عباسی» استاندار گیلان، ۲۵ اسفند ۱۴۰۱ در جریان بازدید می‌دانی و سرزده از آخرین وضعیت و روند پیشرفت فیزیکی قطعه‌های شش و هفت راه آهن رشت-کاسپین در منطقه پیربازار گفته بود: از ۳۶ کیلومتر راه آهن رشت-کاسپین تاکنون ۲۳ کیلومتر آماده شده و پیشرفت فیزیکی آن به بیش از ۹۰ درصد رسیده است.
وی همچنین وعده داد این پروژه راهبردی تا پایان خرداد ماه سال ۱۴۰۲ به بهرهبرداری میرسد، وعده‌ای که هرگز عملی نشد.
اسدالله عباسی استاندار گیلان در تازه‌ترین اظهارنظر خویش در مورد پروژه راه آهن رشت-کاسپین ضمن تأکید بر اینکه نگاه به این طرح حاکمیتی است همانند روال و عادت کاری گذشته،
توپ را بار دیگر به زمین دیگران انداخته و در یک کلی گویی آشکار خطاب به معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: مسئولان در استان گیلان پای کار هستند.
جدیدترین وعده معاون وزیر راه به گیلان
«خیرالله خادمی» معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل و نقل کشور در ماه‌های ابتدایی سال ۱۴۰۲ در حاشیه نشست با اسدالله عباسی استاندار گیلان اشاره‌ای به پروژه راه آهن رشت–کاسپین یکی از مهمترین پروژه‌های سفر بهمن ماه سال ۱۴۰۰ ابراهیم رئیسی رئیس جمهور به استان گیلان داشت و خبر داد: این پروژه در صورت تأمین مالی، حداکثر تا تابستان ۱۴۰۲ به بهرهبرداری میرسد.
خیرالله خادمی همچنین اضافه کرده بود راه آهن رشت–کاسپین در مجموع به پیشرفت ۸۶ درصدی رسیده و جهت تکمیل و افتتاح به ۴۵۰ تا ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.
وی البته اعتراف کرد که در صورت عدم تأمین مالی، تغییراتی در زمان بهرهبرداری پروژه راه آهن رشت-کاسپین اتفاق خواهد افتاد.
علاوه بر این‌ها اسدالله عباسی استاندار گیلان در تازه‌ترین اظهارنظر خویش در مورد پروژه راه آهن رشت-کاسپین ضمن تأکید بر اینکه نگاه به این طرح حاکمیتی است همانند روال و عادت کاری گذشته، توپ را بار دیگر به زمین دیگران انداخته و در یک کلی گویی آشکار خطاب به معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: مسئولان در استان گیلان پای کار هستند. بنابراین اگر در مسیر اجرای پروژه راه آهن رشت_کاسپین مدیری همکاری نکرد موارد حتماً به شکل فوری مورد رسیدگی قرار گرفته و مدیرانی که قصور کرده‌اند عزل می‌‌شوند.
چرا راه آهن رشت به کاسپین به بهرهبرداری نمیرسد؟
«احمد دنیا مالی» نماینده بندر انزلی در مجلس دیدگاهی متفاوت‌تر در این زمینه دارد، وی ضمن ابراز تردید نسبت به وعده خادمی معاون وزیر راه و شهرسازی بیان کرد: پروژه راه آهن رشت- کاسپین قرار بود در سال ۱۴۰۰ به بهرهبرداری برسد اما متأسفانه منابع لازم آن تخصیص پیدا نکرد ضمن آنکه معارضینی در مسیر اجرای پروژه وجود داشتند که البته با تلاش‌های انجام شده مشکل عمده این معارضین حل شد.
دنیامالی سه مؤلفه مهم در اتمام پروژه مذکور را پیمانکار، تأمین منابع مالی و تأمین مصالح ذکر کرد و گفت: هزینه حمل مصالح برای ایجاد زیرسازی بسیار بالاست اما اگر اعتبار این پروژه تأمین شود می¬توان روند آن را با سرعت بسیار بیشتری ادامه داد.
وی اشاره‌ای هم به سابقه حضور خود در معاونت فنی راه آهن گیلان داشت و اضافه کرد: خادمی معاون وزیر راه و شهرسازی وعده داده در صورت تأمین مالی، پروژه راه آهن رشت- کاسپین تا پایان تابستان تکمیل شود اما معتقدم حتی در صورت تأمین اعتبارت مورد نیاز، این پروژه تا پایان تابستان امسال به بهرهبرداری نمیرسد.
دنیامالی ادامه داد: تحقق آنچه که معاون وزیر راه و شهرسازی به آن تأکید دارد به عقیده من حتی با فرض اختصاص و تزریق به موقع اعتبارات بسیار سخت و دشوار است.
خادمی معاون وزیر راه و شهرسازی وعده داده در صورت تأمین مالی، پروژه راه آهن رشت- کاسپین تا پایان تابستان تکمیل شود
اما معتقدم حتی در صورت تأمین اعتبارت مورد نیاز، این پروژه تا پایان تابستان امسال به بهرهبرداری نمیرسد.
نیاز راه آهن رشت-کاسپین به بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار
وی با تأکید برای اینکه اعتبار ۴۵۰ تا ۵۰۰ میلیارد تومانی در نظر گرفته شده جهت تکمیل پروژه راه آهن رشت–کاسپین برای اتمام آن کافی نیست اضافه کرد: اتمام این پروژه ریلی در شرایط فعلی به بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان بودجه نیاز دارد بنابراین آنچه که از سوی راه و شهرسازی و شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل و نقل کشور پیش‌بینی شده کمتر از حد واقعی است.
نماینده بندرانزلی در مجلس همچنین از وجود مشکلی دیگر در پروژه راه آهن رشت- کاسپین تحت عنوان معوقات پیمانکار خبر داد و گفت: علاوه بر موضوع تأمین مصالح، کار‌های روسازی، ریل‌گذاری، ایجاد علائم و ارتباطات، سیگنالینگ و نظایر آن پیش نیاز‌های مهم پروژه ریلی رشت به کاسپین است و بدون شک تأمین نیاز‌های آن از حیث منابع اعتباری بسیار پرهزینه بوده و به بودجه بالایی نیاز دارد.
دنیامالی حجم کار‌های باقیمانده پروژه ریلی رشت به کاسپین را قابل توجه خواند و افزود: اگر وزارت راه و شهرسازی و شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل و نقل کشور بتوانند تا پایان سال ۱۴۰۲ پروژه مذکور را به بهرهبرداری برسانند کار بزرگی را انجام داده.اند.
استمرار رویه وعدههای بی‌سرانجام در دولت سیزدهم
وی در مورد اینکه چرا فرآیند ساخت و تکمیل پروژه قطار رشت به کاسپین مدام به تأخیر افتاد و به درازا کشید اظهار کرد: زمانی که در دولت گذشته و پس از بازدید‌های می‌دانی وعده تکمیل این پروژه ظرف سه یا چهار ماه داده شده بود به دوستان گفتم که این کار حتی با فرض تأمین اعتبارات، امکان‌پذیر نیست و متأسفانه همان رویه در دولت سیزدهم هم تکرار شده و ظاهراً استمرار دارد.
برنامه‌ی زمانبندی راه آهن رشت-کاسپین محقق نمی‌شود
نماینده بندرانزلی در مجلس افزود: ما در مجلس برای تکمیل هر چه سریع‌تر راه آهن گیلان و اتصال آن به بندر، تلاش خود را انجام خواهیم داد اما اگر بخواهم به طور خلاصه یک ارزیابی داشته باشم باید بگویم برای بهره¬برداری از راه آهن رشت- کاسپین نه منابعی که اعلام کرده‌اند کافی است و نه آن برنامه‌ی زمانبندی قابل تحقق است زیرا اظهارنظرات مدیران ذیربط کارشناسی نیست.
دنیامالی در پاسخ به این پرسش که بهرهبرداری از راه آهن رشت به کاسپین چه مزایایی را در بر خواهد داشت تصریح کرد: جابجایی کالا در این مسیر استراتژیک علاوه بر تسهیل در مراودات تجاری و بازرگانی ایران و کشور‌های همسایه و حوزه اوراسیا، ارزش اقتصادی بسیار بالایی برای کشور و استان گیلان خواهد داشت.
وی اضافه کرد: راه آهن گیلان هم اکنون به‌ایستگاه رشت رسیده و اگر صاحبان کالا‌ها، صادرکنندگان و تولید‌کنندگان بخواهند از مزایای آن استفاده کنند هزینه حمل کاهش پیدا می¬کند، زیرا فعالان اقتصادی می‌توانند بخشی از فرآیند حمل کالا را با حمل و نقل جاده‌ای و بخش دیگری را با ریل انجام دهند.
«محمد پردل نژاد» افزایش نرخ تورم و تزریق ناپیوسته بودجه و اعتبارات را از مهمترین موانع پیش روی تکمیل پروژه راه آهن رشت به کاسپین ذکر کرد و گفت: در یکسال اخیر تزریق بودجه روند
تقریباً خوبی داشته است اما تناسب تزریق اعتبارات و استمرار آن باید حفظ شود، زیرا در غیر این صورت نمی‌‌توان انتظار داشت راه آهن رشت به کاسپین طبق زمانبندی تعیین شده به پایان برسد.
مهمترین موانع پیش رو برای تکمیل پروژه
مدیر حوزه طرح‌های شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل و نقل در گیلان مسئول دیگری بود که به سراغ وی رفته و قضیه تکمیل پروژه راه آهن رشت- کاسپین در پایان تابستان امسال را از وی جویا شدیم.
«محمد پردل نژاد» افزایش نرخ تورم و تزریق ناپیوسته بودجه و اعتبارات را از مهمترین موانع پیش روی تکمیل پروژه راه آهن رشت به کاسپین ذکر کرد و گفت: در یکسال اخیر تزریق بودجه روند تقریباً خوبی داشته است اما تناسب تزریق اعتبارات و استمرار آن باید حفظ شود، زیرا در غیر این صورت نمی‌‌توان انتظار داشت راه آهن رشت به کاسپین طبق زمانبندی تعیین شده به پایان برسد.
راه آهن رشت-کاسپین ۸۲ درصد پیشرفت فیزیکی دارد
وی بیان کرد: در حال حاضر از مجموع ۳۵ کیلومتر این پروژه، ریل‌گذاری ۱۸ کیلومتر آن انجام شده است و با احتساب ۵۰ درصد روسازی و ۹۱ درصد زیرسازی انجام گرفته، مجموعا راه ¬آهن رشت-کاسپین ۸۲ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و معتقدم که تاکنون هم روند خوبی داشته است.
مدیر حوزه طرح‌های شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل و نقل در گیلان تصریح کرد: از هفت دهانه پل بزرگ مسیر ریلی رشت به سمت بندر کاسپین، عملیات اجرایی سه دهانه پل به اتمام رسیده و سه دهانه نیز همزمان در دست ساخت است.
وی در مورد اینکه برای سرعت بخشی به پروژه راه آهن رشت- کاسپین چه اقداماتی باید صورت بگیرد افزود: باز هم می‌گویم تأمین متناسب و به موقع بودجه تنها راه پیشرفت و تکمیل پروژه است زیرا هیچ پروژه‌ای بدون بودجه و اعتبار جلو نمی‌‌رود و قابلیت اجرا ندارد.
فاز اول راه آهن رشت-کاسپین نیازمند ۶۰۰ میلیارد تومان اعتبار
مدیر حوزه طرح‌های شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل و نقل در گیلان گذری هم به میزان اعتباراتی که تاکنون برای این پروژه هزینه شده زد و گفت: تا این لحظه چیزی حدود هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای راه آهن رشت- کاسپین هزینه شده و برای پایان فاز اول آن که پروژه‌ای حجیم و سنگین است حدود ۶۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
پردل نژاد اضافه کرد: اعتبارات مورد نیاز فاز دوم فعلا قابل برآورد نیست زیرا این موضوع به تورم و نوسانات بازار وابسته است.
گفت و گو با کارشناسان و مسوولان مختلف نشان می‌دهد تا چه حد تناقض در برآورد کارشناسی میزان اعتبار پروژه برای تکمیل عملیات نیاز است؟ به گونه‌ای که این نوع مواضع بیشتر نشان از عدم هماهنگی یا نبود دیتا و برآورد مناسب برای اجرای یک پروژه خبر می‌دهد به گونه‌ای که استاندار گیلان اتمام پروژه را نیازمند ۴۵۰ میلیارد تومان اعتبار، مدیر شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل و نقل ۶۰۰ میلیارد تومان و نماینده انزلی در مجلس اتمام پروژه را نیازمند بالای ۱۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار می‌داند.
فرصت‌هایی که همچنان برای ایران و گیلان از دست می‌رود
مشخص نیست آینده اقتصادی و تجاری ایران و استان گیلان خاصه در حوزه اتصال راه آهن به بنادر مهم انزلی و کاسپین در این برهه حساس که تحریم¬ها فلج‌کننده و بسیاری از امورات کشور مختل شده تا به کی باید در گرو اما و اگر‌های مسئولان و آزمایش و خطای آنان باشد.
بی‌شک با طولانی‌تر شدن روند اجرای چنین پروژه‌های سنگینی نظیر راه آهن رشت-کاسپین و با خروج آن‌ها از جدول زمانبندی شده، هزینه تمام شده تکمیل آن‌ها افزایش پیدا می‌کند و گیلان یک قدم دیگر به عقب رانده خواهد شد.
از سوی دیگر گفت و گو با کارشناسان و مسوولان مختلف نشان می‌دهد تا چه حد تناقض در برآورد کارشناسی میزان اعتبار پروژه برای تکمیل عملیات نیاز است؟ به گونه‌ای که این نوع مواضع بیشتر نشان از عدم هماهنگی یا نبود دیتا و برآورد مناسب برای اجرای یک پروژه خبر می‌دهد به گونه‌ای که استاندار گیلان اتمام پروژه را نیازمند ۴۵۰ میلیارد تومان اعتبار، مدیر شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل و نقل ۶۰۰ میلیارد تومان و نماینده انزلی در مجلس اتمام پروژه را نیازمند بالای ۱۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار می‌داند.
