اعتبار، لیلا پورابراهیمی- راه‌اندازی امکانات جدیدتری مانند پروازهای کارگو در فرودگاه سردار جنگل رشت از مواردی است که موافقان و مخالفان جدی خود را دارد. در حالی که برخی مانند مدیریت فرودگاه سردار جنگل از پاسخگویی در اینباره خودداری می‌کنند طیفی دیگر آن را به شکل کارشناسی نقد کرده و یا از تلاش خود برای رایزنی با وزارت راه و مذاکره با شرکت¬های ذیصلاح بخش خصوصی سخن می‌گویند.
برای حمل یک محموله فارغ از ماهیت تجاری یا غیرتجاری آن، چهار روش اصلی شامل حمل و نقل هوایی، زمینی، دریایی و ریلی وجود دارد، تولیدکنندگان برای واردات مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز و بازرگانان و تجار در برخی از موارد برای ارسال کالا و محموله‌های تجاری خود و صادرات آن به سایر کشورهای هدف از روش دریایی و یا هوایی استفاده می‌کنند که به این نوع از محموله‌ها کارگو cargo گفته می‌شود، سرعت بالای تحویل محموله از مزیت‌های این زیرساخت محسوب می‌شود.
ایجاد و یا توسعه کارگو ترمینال¬ها در نقاط مختلف ایران همواره بحث داغی بوده است و هر از چند گاهی از قول مسئولان درباره آن خبرهایی منتشر می¬شود، در یکی از این خبرها شرکت فرودگاه¬ها و ناوبری هوایی ایران به نقل از «سید محسن میرحسینی» مدیرکل فرودگاه استان گیلان اعلام کرد؛ پروازهای باری یا همان کارگو ترمینال در سه ماه نخست سال آینده(۱۴۰۲) در فرودگاه سردار جنگل رشت راه‌اندازی می‌شود.
برخی معتقدند، استان گیلان با توجه به پتانسیل‌های مناسب اقتصادی و موقعیت ژئوپولتیک و در صورت تکمیل زیرساخت‌های حمل و نقل ریلی، جاده‌ای، دریایی و هوایی می‌تواند به عنوان پل صادراتی ایران به کشورهای حوزه روسیه و قفقاز مطرح شود. عده‌ای دیگر اما این دیدگاه را به شدت نقد می‌کنند و معتقدند چنین برنامه‌ای اساسا شدنی نیست.
راه‌اندازی امکانات جدیدتری مانند پروازهای کارگو در فرودگاه سردار جنگل رشت از جمله مواردی است که مورد توجه قرار گرفته، دیدگاهی که موافقان و مخالفان جدی خود را دارد هر چند چگونگی راه‌اندازی پروازهای کارگو، ضعف زیرساختی فرودگاه سردارجنگل و دیگر موانع پیش‌‌رو تاکنون به شکل دقیقی مورد بررسی قرار نگرفته است.
مدیرکل فرودگاه سردار جنگل رشت سوم آذر ۱۴۰۱ در خصوص منافع اقتصادی حاصل از ایجاد کارگو ترمینال گفته بود: بدون شک بخش عمده محصولات ارسالی به کشور روسیه از گیلان است و ظرف مدت زمان سه سال می‌توان سرمایه هزینه شده برای ایجاد کارگو ترمینال را اعاده کرد.
برخی از چهره‌های اقتصادی معتقدند؛ زمانی می‌توانیم از ساختار اساسی و حیاتی کارگو استفاده کنیم که با دنیا قهر یا تحریم نباشیم؛
طبق این نظریه ایران باید پروازهای خود به سوی بازار هدف را برقرار کند اما به دلایل مختلفی از جمله تحریم‌ها بهره‌برداری از کارگو راکد مانده است.
برقراری پروازهای بازرگانی با استفاده از شرکت‌های غیردولتی
«جبار کوچکی‌نژاد» نماینده رشت در مجلس از جمله موافقان راه‌اندازی پروازهای کارگو است، وی درباره حمل و نقل کالاهای تجاری برای صادرات و واردات از طریق خطوط و شرکت‌های هوایی، کارگو از مبدأ فرودگاه سردار جنگل رشت می‌گوید: ترانزیت کالا و مسافر از فرودگاه رشت به سمت کشورهای آسیای میانه، عراق و مابقی نقاط دنیا مزیت‌های فراوانی را برای کشورمان و استان گیلان به ویژه در حوزه اقتصادی و حمل بار صادراتی فراهم می‌آورد.
کوچکی‌نژاد با تاکید بر اینکه رایزنی‌های خوبی برای راه‌اندازی پروازهای کارگو فرودگاه سردار جنگل انجام شده و تلاش‌ها در این زمینه همچنان ادامه دارد افزود: یکی از مهم‌ترین راهکارها برای برقراری سریع‌تر و با کیفیت‌تر پروازهای کارگو استفاده از شرکت‌های غیردولتی است که در حوزه ترانزیت کالا و بار فعالیت می‌کنند.
نماینده رشت در مجلس با بیان اینکه وی نیز برای ورود شرکت¬های اینچنینی به حوزه حمل و نقل بار و دریافت مجوزهای لازمه از وزارت راه و شهرسازی و شرکت فرودگاه‌های کشور رایزنی‌های زیادی را انجام داده است گفت: تلاش می‌کنم تا موانع ورود شرکت‌های غیردولتی فعال در حوزه پروازهای کارگو را برطرف کنم زیرا فواید آنان در حوزه تجارت، اقتصاد و بازرگانی قابل توجه است.
برخی از چهره‌های اقتصادی معتقدند؛ زمانی می‌توانیم از ساختار اساسی و حیاتی کارگو استفاده کنیم که با دنیا قهر یا تحریم نباشیم؛ طبق این نظریه ایران باید پروازهای خود به سوی بازار هدف را برقرار کند اما به دلایل مختلفی از جمله تحریم‌ها بهره‌برداری از کارگو راکد مانده است. هرچند که تحلیل‌ها در مورد این زیرساخت صادرات و واردات متفاوت است و فعالان اقتصادی نیز هرکدام واکنش‌های متفاوتی نسبت به آن دارند.
پروازهای کارگو برای تجار و بازرگانان جذابیت ندارد
«رضا اهری» مدیرعامل شرکت پایا آستارا که در حوزه ترانزیت و صادرات میوههای فصلی ایرانی و انواع نوشابهها و کربنات کلسیم به کشور روسیه فعالیت می‌کند هم در همین راستا با بیان اینکه مسأله راه‌اندازی کارگو بحث جدیدی نیست به اعتبار افزود: ایجاد کارگو ترمینال در مورد صادرات یا واردات یا حتی ترانزیت کالا نمی‌تواند حرفی برای گفتن داشته باشد.
این فعال اقتصادی ادامه داد: پروازهای کارگو برای هر جایی و برای هر کالا و محمولهای مناسب نیستند، ضمنا به علت قیمتهای بسیار بالای آن و زمانبر بودن پروسه کاری عملا برای تجار و بازرگانان جذابیت ندارد همچنین در حوزه صادرات میوه هم نمی‌توان از آن بهره برد زیرا اساسا ارسال نمونه میوه مرسوم نیست و چنین کاری در این بخش قابلیت اجرایی ندارد.
گیلان تولیدکننده بسیاری از محصولات برتر کشور است. به عقیده برخی از صاحبنظران موافق که از زیرساخت‌هایی نظیر کارگو حمایت می‌کنند، تغییر رویه صادرات محصولات از طریق حمل و نقل هوایی (کارگو)، در کنار تامین نیازهای تولیدکنندگان به مواد اولیه وارداتی، رونق اقتصادی همه جانبه‌ای را به همراه داشته و در مبادلات اقتصادی و تجارت به کمک فعالان اقتصادی خواهد آمد.
تحلیل‌ها نشان می‌دهد در سال‌های نه چندان دور و با وجود تمایل روسیه نسبت به واردات محصولات ایرانی در بحث کارگو ترمینال از این بازار هدف استفاده نشد، از طرفی زمانی که روسیه با ترکیه دچار مشکل بود به علت عدم آشنایی با استانداردهای روسیه، بهترین موقعیت برای ما جهت صادرات از دست رفت و پس از آن هم با حمله روس‌ها به اوکراین کل این ایده دچار تغییر و تحولات اساسی شد و معادلات به هم ریخت.
پروازهای کارگو تقاضای زیادی در بخش تولید و بازرگانی دارد
«یاسر مروت‌پور» دبیر انجمن بازرگانان منطقه آزاد از دیگر چهره‌هایی‌ست که در مورد کارگو ترمینال هوایی اظهارنظر کرده است، وی یکی از خلاءهای مسیر صادرات و واردات به کشور را مشکلات ترانزیتی و ضعف زیرساخت‌ها به خصوص از حیث ترمینال هوایی ذکر کرد و گفت: این خلاء در استان گیلان بسیار جدی است در حالی که بسیاری از صادرات و وارداتی که از استان انجام می‌شود همچنین واردات قطعات و مواد اولیه کارخانجات می‌توانست با صرف یک زمان کمتر از طریق هوایی انجام گیرد.
وی تصریح کرد: واردات مواد اولیه و قطعات تولید از طریق مسیرهای ترانزیتی زمینی و دریایی مشمول زمان است اما این مشکل کمتر در پروازهای هوایی وجود دارد.
دبیر انجمن بازرگانان منطقه آزاد ضمن استقبال از راه‌اندازی پروازهای کارگو در فرودگاه سردار جنگل رشت، با بیان اینکه اینگونه پروازها به علت مزیت‌های خاصش تقاضای بسیار زیادی در بخش تولید و بازرگانی دارد گفت: امیدواریم این زیرساخت بسیار ضروری در فرودگاه رشت فراهم شود تا به واسطه آن بخشی از موانع کار فعالان اقتصادی به ویژه در حوزه تولید و صادرات مرتفع شود.
زمینه‌سازی برای ورود سرمایه‌گذاران و شرکت‌های حمل و نقل خارجی
مروت‌پور تصریح کرد: با توجه به اینکه همزمان با تخلیه بار در فرودگاه فرآیند ترانزیت آن می‌تواند به سرعت و در فاصله ۲۴ ساعت انجام شده و محموله به گمرک آذربایجان، ارمنستان، روسیه و سایر کشورهای همسایه ارسال شود قطعا با راه‌اندازی کارگو تحول جدیدی شکل خواهد گرفت و سرمایه‌گذاران بیشتری اعم از سرمایه‌گذاران و کارخانجات خارجی و یا شرکت‌های حمل و نقل از این ظرفیت استفاده خواهند کرد.
پروژه‌ای که شروع نشده متوقف شد
شواهد نشان می‌دهد در حال حاضر بخش پروازهای بین‌الملل فرودگاه رشت با توجه به زیرساخت محدود، فعالیت چندانی ندارد بنابراین برای انجام یک سفر بین‌المللی باید از مبدا فرودگاه امام خمینی اقدام کرد، پروازهای خارجی از رشت در حال حاضر به مقاصد باتومی، مسقط و نجف محدود است که آن هم بصورت منظم برقرار نیست بلکه صرفا در روزهای محدودی در طول ماه‌ها انجام می‌شوند.
نخستین پرواز مستقیم از مبدا رشت به آستراخان روسیه بعد از ظهر یکشنبه ۹ مرداد سال ۱۴۰۱ از مبدا فرودگاه سردار جنگل انجام شد. این پرواز قرار بود ساعت ۱۷:۴۵ روزهای یکشنبه هر هفته توسط شرکت هواپیمایی پارس ایر از مبدا رشت انجام شود.
پروازی که به گفته سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در آستراخان روسیه، عدم وجودش تا آن لحظه حلقه مفقوده کریدور شمال و جنوب به حساب می‌آمد و قرار بود فصل تازه‌ای را در مناسبات تجاری، فرهنگی ،اقتصادی ،دانشجویی و دیپلماسی عمومی دو کشور رقم بزند، اما این پرواز خارجی(مسافری) به همان سرعتی که راه‌اندازی شده بود به همان سرعت نیز متوقف شد.
اما سرنوشت پروازهای کارگو (حمل بار تجاری) فرودگاه سردار جنگل رشت به مقصد کشورهای حوزه CIS که طبق وعده اسحاقی معاون امور هماهنگی امور اقتصادی استاندار گیلان در دی ماه ۱۴۰۱ قرار بود در آینده نزدیک به صورت منظم و هفتگی برقرار شود متفاوت‌تر از پروازهای مسافری خارجی رقم خورد، پروژه‌ای که شروع نشده متوقف شد.
قبل از انجام چنین اقداماتی در ابتدا باید یک بیزینس مدلی برای آن تدوین و آماده کنیم در حالیکه بیزینس مدل راه‌اندازی کارگو در فرودگاه رشت، اساسا اشتباه است.
بیزینس مدل راه‌اندازی کارگو فرودگاه رشت از اساس اشتباه است
«روهام قلیچی» رییس مرکز آموزش بازرگانی استان گیلان و تحلیلگر مسائل اقتصادی و تجارت اما معتقد است برای ایجاد کارگو در یک فرودگاه باید مزیت رقابتی و قیمتی وجود داشته باشد و توجیه اقتصادی آن قبل از انجام هر کاری و تصمیمی توسط متخصصان و کارشناسان امر به شکل دقیقی محاسبه و بررسی شود.
روهام قلیچی در تشریح بیشتر این موضوع به اعتبار گفت: احتمالا موافقان و کسانی که برای راه‌اندازی کارگو در فرودگاه سردار جنگل رشت وعده داده‌اند به بحث‌های بازرگانی اشراف لازم را ندارند زیرا قبل از انجام چنین اقداماتی در ابتدا باید یک بیزینس مدلی برای آن تدوین و آماده کنیم در حالیکه بیزینس مدل راه‌اندازی کارگو در فرودگاه رشت، اساسا اشتباه است.
وی ضمن اشاره به راه‌اندازی پرواز مستقیم رشت-آستراخان و عدم تداوم آن به علل مختلفی همچون عدم استقبال تجار و بازرگانان و نداشتن مزیت رقابتی تصریح کرد: شاید میزان تولید محصولات کشاورزی و مرکبات گیلان روی کاغذ عدد بالایی باشد اما مگر ما در عمل چقدر به روسیه و کشورهای آسیای میانه صادرات داریم که بخواهیم برای آن کارگو راه بیاندازیم، البته درست است که بحث تحریم¬های بین‌المللی روسیه پیش آمده اما باید به این نکته هم دقت داشت که این کشور هرگز اجازه ورود محصولات فاقد کیفیت از ایران را نخواهد داد.
این تحلیلگر مسائل اقتصادی، تجارت و بازرگانی در مجموع مزیت‌های راه‌اندازی کارگو ترمینال را به شرط سنجیدن هزینه و فایده آن بسیار خوب و قابل توجه دانست و اضافه کرد: آمارهای صادرات خاصه کالاهای صادراتی فاسد شدنی در سازمان توسعه تجارت ایران به شکل دقیق و شفاف موجود است و می‌توان به آن به عنوان یک مرجع رسمی رجوع کرد، از طرفی همین الان امکان حمل و نقل جاده‌ای کالا از استان گیلان با هزینه‌های بسیار پایین‌تر فراهم است بنابراین وقتی ما اقلام صادراتی با عمر محدود نداریم چه نیازی به راه‌اندازی کارگوهایی است که هنوز هزینه‌‌ها و فواید آن برای همگان به درستی مشخص نیست.
واقعیت‌های گیلان را باید دید
دیدن واقعیت‌های گیلان و برنامه‌ریزی هدفمند بر همان مبنا راهکاری است که می‌توان با استفاده از آن و به شکل تدریجی از حجم عقب ماندگی‌ها و کاستی‌های موجود در این استان کاست.
فرودگاه سردار جنگلی که زمانی به گفته معاون وقت هماهنگی امور اقتصادی استاندار گیلان قرار بود به عنوان هاب لجستیک صادرات بار هوایی شمال کشور نقش آفرینی کند اما حالا با ضعف فاحش امکانات و زیرساخت‌های اولیه مواجه است. از آن طرف تجار، بازرگانان، تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی انتظار دارند در مسیر فعالیت‌هایی که انجام می‌دهند مانند سایر نقاط دنیا از آنان حمایت به عمل آمده و یا حداقل از دادن شعارهای خوشایند اما غیرعملیاتی پرهیز شود.
