کنار گذاشتن تدریجی معامله با دلار بارزترین ویژگی همکاری های اقتصادی و تجاری روسیه و چین در یک سال گذشته بود و دو کشور گام های ملموسی در جهت نزدیک تر کردن دو کشور به «اتحاد مالی» با یکدیگر برداشته‌اند.
به گزارش اعتبار،حبیب صدرایی: به نقل از الجزیره، به گفته میخائیل میشوستین، نخست وزیر روسیه، روسیه و چین در سال ۲۰۲۳ بیش از ۹۰ درصد تجارت را با یوان و روبل منتقل کردند که به گفته وی،حذف تقریباً کامل دلار در روابط اقتصادی دو کشور را نشان می‌دهد.
گرچه روند کاهش وابستگی روسیه به “پادشاه ارزها” پس از بحران ۲۰۰۸ آغاز شد. در این زمان سیستم مالی تک قطبی ضعف هایی را نشان داد و به تجارت، تولید و اشتغال آسیب وارد کرد.
با تشدید تحریم های غرب علیه روسیه، دولت این کشور روند لغو «دلارسازی» را در چارچوب پیوند دولت بین قدرت مالی و قدرت ژئوپلیتیکی و بر اساس آن تلاش برای توسعه نیروی کار مولد، تقویت ارتش، توسعه فناوری و حفظ آن آغاز کرد.
با این حال روبل در سال ۲۰۲۳ رکورد کاهشی را به ثبت رساند که بالاترین رقم در ۹ سال گذشته بود. دلار در روسیه ۳۰ درصد افزایش یافت که کارشناسان آن را یکی از پیامدهای منفی خروج سرمایه از کشور، رشد منفی صادرات نفت در ابتدای سال و رشد واردات دانستند.
کوتاه کردن دست دلار
در مواجهه با این واقعیت، گفتگوهای جدی بین چین و روسیه برای ادغام سیستم های مالی آنها انجام شده است و مسکو به پکن اطمینان داده است که آماده استفاده از یوان در ذخایر ارزی خود برای تسریع روند «دلارزدایی» است.
داده های رسمی روسیه نشان می دهد که یک تغییر کیفی در مبادلات تجاری بین دو کشور همراه با مبادله ارزهای ملی رقم خورده و حجم تجارت دوجانبه بین دو کشور به ۲۱۸ میلیارد دلار افزایش یافته است.
بر اساس نتایج نه ماهه اول سال ۲۰۲۳، حجم کل تجارت روسیه و چین نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲۹٫۵ درصد افزایش یافته است.
تنها در سپتامبر ۲۰۲۳ ، حجم مبادلات تجاری دو کشور حدود ۲۱٫۲ میلیارد دلار بود و تجارت درون منطقه ای همچنان در حال افزایش بود و در نوامبر گذشته به ۲۱٫۵ میلیارد دلار رسید.
از ابتدای سال ۲۰۲۳، چین کالاهایی به ارزش ۸۱٫۴ میلیارد دلار به روسیه صادر کرده است که نسبت به سال ۲۰۲۲ افزایش ۵۶٫۹ درصدی را نشان می دهد. در روسیه نیز حدود ۹۵ میلیارد دلار کالا به چین صادر کرده است که نسبت به قبل ۱۲٫۷ درصد افزایش یافته است.
این امر به موازات طرح انتقال پرداخت‌های نفت و گاز روسیه صورت می‌گیرد که به گفته مقامات روسی تا زمانی که کشورهای اروپایی معتقد باشند که نمی‌توانند بدون تحمل مشکلات مالی غیرقابل قبول، وابستگی خود به مسکو را کاهش دهند، به کار خود ادامه خواهد داد.
خوش بینی روسها به دلارزدایی
به گفته ناظران روسی، این نشان می‌دهد که تلاش مسکو و پکن برای تضعیف سلطه جهانی دلار آمریکا، حداقل در مبادلات تجاری بین آنها وجود دارد.
ویکتور لاشون، اقتصاددان، معتقد است که این تحول آغازی بر پایان هژمونی مالی آمریکاست، علیرغم اینکه دلار توانست به طور کلی به لطف هزینه های مصرف کننده و سرمایه گذاری تجار برای مقابله با پیامدهای اقتصادی ناشی از اپیدمی کرونا و همچنین کمبود مواد غذایی در نتیجه جنگ اوکراین جایگاه خود را دوباره به دست آورد.
بر اساس آنچه وی به الجزیره نت گفت، اگرچه روسیه با مشکلات مالی مواجه است، اما واضح است که با تقویت همکاری با چین به سمت تضعیف سلطه جهانی دلار آمریکا حرکت می کند. لاشون می‌گوید « چین نه تنها از نظر تولید و صادرات، بلکه از نظر وسعت بخش مالی خود در حال حاضر بزرگترین بخش در جهان و یک غول اقتصادی است. ثروت خالص ملی چین ۶۰ تریلیون دلار معادل ۳۴۰ درصد تولید ناخالص داخلی این کشور است.»
این اقتصاددان روسی می‌گوید « علیرغم قدرت آشکاری که دلار در نیمه اول سال ۲۰۲۲ شاهد بود و به عنوان سلاحی برای اعمال تحریم ها علیه روسیه استفاده شد ، این امر انگیزه جدیدی به برخی از بزرگترین اقتصادهای جهان داد تا راه های دور زدن ارز آمریکا به رهبری روسیه و چین را بررسی کنند.
دلار زدایی در گروی چیست!؟
در حالی که هیچ کس نمی گوید که به زودی از شر دلار به عنوان ابزار اصلی مبادله خلاص می شود، «دلارزدایی» به یک گزینه استراتژیک برای مسکو و پکن تبدیل شده است.
کسانی هستند که معتقدند روند خلاصی از معامله با دلار به آسانی آنطور که برخی تحلیلگران از آن صحبت می کنند نخواهد بود.
در این رابطه ولادیمیر اولشچنکو محقق مؤسسه عالی اقتصاد روسیه به الجزیره نت گفت« شرطی که روسیه بتواند استفاده از دلار را کنار بگذارد به توسعه همه جانبه بازار محلی بستگی دارد. زیرا در حال حاضر این کشور بیشتر به فروش در بازار خارجی وابسته است.»
وی می افزاید: در مورد اقتصاد چین نیز همین امر صدق می کند، اما چین بر خلاف روسیه به طور هدفمند در توسعه بازار داخلی حضور دارد و بازار خارجی به درآمد اضافی برای چین تبدیل شده است و درآمد اصلی نیست.
این پژوهشگر روسی در ادامه گفت: اقدامات چین و روسیه برای کنار گذاشتن دلار آمریکا با نکات مهمی همراه بود که باید برای هر اقتصاد مورد توجه قرار می گرفت. به عنوان مثال: اقتصاد روسیه تا حد زیادی به فروش منابع طبیعی، الوار، گندم و سایر محصولات کشاورزی در بازار جهانی وابسته است و در ازای آن، معادل پول نقد خود را با ارز دلار آمریکایی دریافت می کند.
اولیچنکو همچنین گفت: مشکل اکثر ارزها این است که نرخ مبادله آنها به شدت به مجموعه محدودی از کالاها بستگی دارد که برای روسیه نیز منابع انرژی، مواد معدنی و مواد خام هستند. از آنجایی که فضای قیمتی این کالاها بر تراز پرداخت‌های کشور و در نتیجه نرخ مبادله روبل تأثیر می‌گذارد، این وضعیت نوسانات اجازه نمی‌دهد روبل به ارز ذخیره تبدیل شود.
وی در پایان نتیجه‌گیری می‌کند با این ترتیب و با توجه به نوسانات قیمت نفت هیچ کشوری نمی‌خواهد ذخایر ارزی روسیه ارزان‌تر شود.
