طولانی شدن روند ارائه خدمات گمرکی به ویژه تعلل جمهوری آذربایجان و نبود زیرساخت‌های مناسب برای پاسخگویی به این حجم از صادرات ضرر و زیان زیادی به تجار و صادرکنندگان ایرانی وارد کرده که در برخی از اوقات قابل جبران نیست.
اعتبار، لیلاپورابراهیمی_ «رضا اهری» یک فعال اقتصادی، ضمن اشاره به رونق خوب صادرات محصولاتی نظیر سیمان، گچ ،کاشی، موزائیک و سنگ‌های ساختمانی، از ایران به جمهوری آذربایجان تا سال ۹۰ اضافه کرد: به دلایل مختلف و به شکل تدریجی که در ادامه آن را مورد بررسی قرار خواهم داد رونق صادرات این دسته از محصولات رو به افول رفت.
مدیرعامل شرکت پایا آستارا دلایل کاهش رونق صادرات به جمهوری آذربایجان در سال‌های اخیر را تشریح کرد و به اعتبار گفت: در این سال‌ها اقتصاد جمهوری آذربایجان مسیر نزولی به خود گرفت و به طور مشخص ساخت و ساز در آنجا به میزان قابل توجهی کاهش یافت از طرفی بر اساس شنیده‌ها دولت جمهوری آذربایجان از پرداخت تسهیلات به فعالان ساخت و ساز در آن کشور امتناع ورزید ضمن آنکه به موازات این اقدامات، دولت جمهوری آذربایجان تعرفه‌های گمرکی کالاهای ایران را نیز افزایش داد.
وی در مورد اینکه بازار کشور روسیه متقاضی چه نوع کالاهایی از ایران است ادامه داد: بازار روسیه بیشتر متقاضی میوه‌های فصلی ایرانی و انواع نوشابه کوکاکولا و پپسی است به همین علت و در حال حاضر صادرات ما بیشتر به جمهوری روسیه صورت می‌گیرد.
نوسان نرخ کرایه کامیون‌های خارجی بین ۲۵۰۰ تا ۸۰۰۰ دلار
نوسانات بازار در بخش‌های مختلف و یا افزایش شدید قیمت‌ها در بخش حمل و نقل از جمله مشکلاتی است که صادرکنندگان ایرانی و گیلانی با آن مواجهند، اهری با تایید این مطلب بیان کرد: افزایش نامعقول کرایه حمل کامیون‌های خارجی در برخی مقاطع زمانی که در کنار سایر مؤلفه‌های دیگر به افزایش قیمت تمام شده میوه‌ها می‌انجامد از جمله چالش‌هایی ست که در حوزه صادرات با آن مواجهیم.
پرداخت روبل به کامیون های خارجی هزینه صادرات را افزایش داده است
مدیرعامل شرکت پایا آستارا با ذکر مصادیقی مشکلات حمل و نقل کالاهای صادراتی را با جزئیات بیشتری توضیح داد و گفت: نرخ کرایه کامیون‌های خارجی( داغستانی ) تا مسکو در برخی مواقع سال از ۲۵۰۰ تا ۸۰۰۰ دلار در نوسان است هرچند که چند سالی است راننده‌ها کرایه‌های خود را به روبل می‌گیرند که باز مزید بر علت شده و هزینه‌های صادرات را افزایش می‌دهد.
به عقیده این فعال اقتصادی نوسان شدید نرخ کرایه‌های حمل و نقل موجب شده تاجر ایرانی در مورد قیمت تمام شده میوه‌هایی که به خریدار روسی ارائه می‌دهد ثبات قیمت نداشته باشد و نتواند سود تضمین شده‌ای را بدست بیاورد.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا از کامیون‌های ایرانی برای حمل کالاهای صادراتی ایرانی به روسیه استفاده نمی‌شود توضیح داد: ناوگان کامیون‌های ایرانی از حیث کمیت و تعداد برای این کار کافی نیستند از طرفی هم اگر راننده ایرانی قبول کند که کالای ایرانی را به روسیه حمل نماید امکان دارد به مسیر بسیاری از شهرها و راه‌ها آشنا نباشد همچنین کرایه‌ای که طلب خواهد کرد بسیار بالاست و برای تاجر صادرکننده صرفه اقتصادی ندارد.
اهری زمانبری بیش از حد حمل کالا از مبدا آستارا به مقصد دیگر شهرهای روسیه را برای صادرکننده ایرانی مشکلی بزرگتر ذکر کرد و یادآور شد: این مشکل که در برخی مواقع سال و به علت حجم زیاد صادرات و در نتیجه تعداد زیاد کامیون‌ها اتفاق می‌افتد به گونه است که کامیون‌های حامل حتی تا ده روز در صف خروج می‌ایستند در حالی که آن طرف نیز صف دیگری در مبادی ورودی روسیه در شهر دربند به وجود آمده است.
تاخیر زیاد گمرک جمهوری آذربایجان در انجام تشریفات گمرکی
وی با تاکید بر اینکه معضل صف‌های طولانی محموله‌های صادراتی ضرر و زیان‌های بسیار زیادی را به تجار ایرانی تحمیل کرده است تصریح کرد: گفته شده دلیل قسمتی از این مشکلات به وجود آمده از ناحیه گمرک جمهوری آذربایجان است زیرا مراحل تشریفات گمرکی، بازدید دستگاه ایکس ری و سگ‌های مواد یاب را با تأخیر و زمانبری زیادی انجام می‌دهند.
این فعال اقتصادی ضمن ابراز خشنودی از راه‌اندازی خطوط کشتیرانی و برشمردن مزیت‌های آن برای صادرکنندگان به ویژه صادرکنندگان میوه و مرکبات بیان کرد: در این روش یعنی حمل و نقل ترکیبی، کالا توسط کشتی تا آستراخان حمل می‌شود و از آنجا که مسکو فاقد خط کشتیرانی است برای مابقی مسیر تا مسکو یا دیگر شهرها می‌بایست از کامیون یا قطار استفاده کرد.
استقبال تجار ایرانی از افتتاح خط کشتیرانی حمل میوه به بندر اکتاو قزاقستان
بنا بر اعتقاد این صادرکننده آستارایی حمل و نقل ترکیبی برای صادرات میوه به ویژه میوه‌هایی که سریع فاسد می‌شوند گزینه چندان مناسبی نیست زیرا زمانبری زیادی دارد و در نهایت به علل ذکر شده هنوز تجار و بازرگانان برای استفاده از این گزینه رغبتی از خود نشان نمی‌دهند .
اهری این را هم اضافه کرد که افتتاح خط کشتیرانی حمل مخصوص میوه به بندر آکتائو قزاقستان موفق عمل کرده و مورد استقبال تجار قرار گرفته است.
این فعال اقتصادی حمل و نقل محموله‌های صادراتی ایران به ویژه میوه را به کشور روسیه از طریق راه آهن مقرون به صرفه‌تر ذکر کرد و افزود: قطار گزینه مناسبی برای اینکار محسوب می‌شود اما متاسفانه تا شهر مسکو قطار به صورت سریع و مستقیم وجود ندارد به همین علت فعلا کالاها با قطار تا آستاراخان یا دربند حمل شده و سپس از آنجا با کامیون به مسکو یا دیگر شهرها انتقال داده می‌شوند.
وی از آمادگی این شرکت جهت رزرو انواع واگن برای تجار در تمامی مسیرهای فوق خبر داد و گفت: خوشبختانه حمل انواع کالا با واگن به اکثر شهرهای روسیه، جمهوری آذربایجان و یا گرجستان میسر است و تجار ایرانی می‌توانند از این مزیت استفاده کنند.
تقاضای بازار روسیه برای میوه‌های فصلی و انواع کاشی و سرامیک ایرانی
مدیرعامل شرکت پایا آستارا شناخت دقیق نیاز بازارهای صادراتی و تقویت این خصیصه را دانشی که باید تجار و فعالان اقتصادی ایران از آن به خوبی بهره‌مند باشند ذکر کرد و یادآور شد: در شرایط فعلی بازارهای هدف که در اکثر مواقع روسیه است عمدتا متقاضی میوه‌های فصلی، نوشابه، کربنات کلسیم و انواع کاشی سرامیک ایرانی است .
اهری معتقد است: نبود اطلاع رسانی، عدم تنظیم بازار و عدم ساماندهی صادرات و تجار موجب شده در مقاطعی صادرات بیش از حد یک میوه آن هم در یک برهه و مقطع زمانی و به صورت پشت سر هم از طرف بازرگانان ایرانی موجبات متضرر شدن همه تجار را فراهم سازد ، زیرا عرضه محصول در بازار هدف بیشتر از تقاضای بازار بوده است.
به بیان دیگر این نوع صادرات غیراصولی، زیان مالی را برای تجار ایرانی به همراه داشته و در واقع به نوعی هدر دادن سرمایه‌های ملی است.
این فعال اقتصادی برای روشن شدن هر چه بیشتر ابعاد این مسأله با ذکر مثالی اضافه کرد: در بعضی از مواقع سال صادرکنندگان کیوی مطلع می‌شوند که در مسکو قیمت فروش کیوی برای هر کیلوگرم، سود خوبی به همراه دارد بنابراین خبر فروش عالی کیوی در مسکو باعث می‌شود به یکباره و بطور هم زمان ۱۰۰ تا ۱۵۰ کامیون حامل کیوی از ایران روانه بازار کشور مقصد شود که نتیجه نهایی آن تنها ضرر و زیان مالی صادرکنندگان ایرانی است زیرا عرضه محصول بیش از حد تقاضای بازار بوده و حتی محصولات صادراتی به قیمت پایینی فروخته می‌شوند.
آستارا مستحق تبدیل شدن به بندر آزاد تجاری ایران
آستارا در بین شهرهای گیلان و حتی ایران از ویژگی‌های خاص و ممتازی برخوردار است، این صادرکننده ایرانی در این زمینه گفت: وجود سه کانال حمل و نقل تجاری برای صادرات، واردات و ترانزیت شامل مسیر زمینی، دریایی و ریلی، آستارا را در یک موقعیت بی‌نظیری قرار داده است اما افسوس که آستارا از این موقعیت خود هنوز بهره چندانی نبرده و در حد جایگاهش مورد حمایت قرار نگرفته در حالی‌که این شهرستان استحقاق تبدیل شدن به بندر آزاد تجاری را دارد.
مدیرعامل شرکت پایا آستارا ضمن اشاره به پتانسیل‌های شهرستان آستارا از حیث توسعه صادرات خواستار نگاه ویژه و حمایتی مسئولان به این شهرستان شد و افزود: آرزوی همه شهروندان آستارائی این هست که آستارا به بندر آزاد تبدیل شود زیرا واقعا این استحقاق و قابلیت را داراست بنابراین امیدواریم مسئولین ذیربط نیز اقدامات موثری در این زمینه انجام دهند.
اشتغالزایی با اعطای تسهیلات ارزان به تولیدکنندگان، کارآفرینان و صادرکنندگان
وی حمایت‌های واقعی در کنار اعطای تسهیلات ارزان قیمت به تولیدکنندگان، کارآفرینان و صادرکنندگان را به عنوان زنجیره‌های مهم اشتغال از جمله مؤلفه‌هایی که اقتصاد کشورهای برتر دنیا به آن پایبند هستند خواند.
