اعتبار، لیلا پورابراهیمی- وضعیت اقتصادی کشور و شرایط تصمیم‌سازی در آن باعث شده است بسیاری از ظرفیت‌ها همچون استان استراتژیک گیلان نادیده گرفته شود و از تبعات ناشی از آن در‌امان نماند. چنانچه شاهد اتخاذ یک سیاست واحد، حمایتی، مستمر، بلند مدت و البته انعطاف‌پذیر نیستیم و همین عامل موجب شده همواره در معرض تهدید قرار بگیریم.
همه این‌ها در حالی است که اقتصاد‌های پیشرو دنیا عموماً به این روش عمل کرده و برای حمایت از فعالیت‌های صادرات محور به نوعی خود را با شرایط مختلف جهانی و منطقه‌ای وقف می‌دهند تا در کنار اجرای برنامه‌ها و سیاست‌های حمایتی، فعالیت‌های صادراتی رونق بگیرد.
علاوه بر ضعف زیرساخت‌های بخش تولید و صادرات، سیاست‌های ارزی، تحریم‌ها و موانعی از این دست که شمار آن‌ها طبق گفته فعالان اقتصادی اصلاً قابل شمارش نیست اثرات بسیار جدی و مخربی بر صادرات داشته است به همین علت ایران با وجود همه ظرفیت‌ها و فرصت‌هایی که دارد در زمینه رشد صادرات در مقایسه با سایر کشور‌ها بسیار عقب‌تر است و این قضیه بر کسی پوشیده نیست.
پرواضح است که برای صادرات باید به دنبال مزیت بود، به بیان دیگر اگر ثبات لازم در نرخ پایه مواد اولیه، نیروی انسانی و کار، حمل و نقل و سایر مؤلفه‌ها از جمله انرژی و مقررات وجود نداشته باشد صادرکننده در انتخاب مزیت دچار مشکل می‌شود چنانچه بسیاری از صادرکنندگان خوشنام ما به خاطر همین مسائل از ادامه فعالیت خود دلسرد شدند.
با توجه به مشکلات یاد شده گفت‌وگویی را با «صدرالدین نیاورانی» صادرکننده محصولات کشاورزی انجام دادیم تا مشخص شود مهم‌ترین چالش‌ها و مشکلاتی که هم‌اینک صادرکنندگان با آن مواجهند چه مورادی است.
کانتینر‌های یخچالی مناسب برای صادرات محصولات کشاورزی و میوه، بالا بودن نرخ کرایه حمل زمینی، دریایی و هوایی، عدم تناسب قیمت‌ها با قیمت‌های حمل جهانی و نامتعال بودن نرخ ارز، صادرات را وارد یک چرخه چالشی کرده است.
بی‌برنامگی جهاد کشاورزی و بلاتکلیفی صادرکنندگان محصولات کشاورزی
صدرالدین نیاورانی این صادرکننده محصولات کشاورزی و میوه معتقد است: مشکلات ما در بخش صادرات قابل شمارش نیست، به طور مثال وزارت جهاد کشاورزی قوانین منسجم و ثابتی برای تعیین میزان آب بری محصولات ندارد در حالی‌که باید زودتر و قبل از اتخاذ هر تصمیمی به کشاورزان اعلام کند که چه محصولاتی ممنوع هستند تا کشاورزان آن محصول را کشت نکنند.
این فعال اقتصادی ضمن انتقاد از نوع عملکرد وزارت جهاد کشاورزی ادامه داد: قاعده کار این است که وزارتخانهای مانند وزارت جهاد کشاورزی سیاست‌های خود را در این خصوص که صادرات چه محصولاتی محدودیت دارد و یا اینکه چه محصولاتی عوارض دارند را زودتر از متضرر شدن تولیدکننده و صادرکننده اطلاع‌رسانی کند تا صادرکننده و تولیدکننده ایرانی تکلیف خود را بداند زیرا این قبیل امورات جزء وظایف ذاتی چنین وزارتخانهای است.
بالا بودن نرخ کرایه حمل، صادرات محصولات کشاورزی
این واقعیت که ایران تا قبل از کشف نفت یکی از فعالترین و پویاترین اقتصاد‌های دوران باستان و عهد عتیق را در اختیار داشت حقیقتی غیر قابل انکار و روشن است، اقتصادی که در طول زمان رفته رفته به خام فروشی عادت کرد و دور خود چرخیدن و بی‌برنامگی جزء سیاست اصلی آن شد.
در همین زمینه نیاورانی با تأیید اینکه بی برنامگی و نداشتن سیاست منسجم برای صادرات می‌تواند جلوی روند رو به رشد صادرات را گرفته و حتی صادرات را متوقف کند افزود: کانتینر‌های یخچالی مناسب برای صادرات محصولات کشاورزی و میوه، بالا بودن نرخ کرایه حمل زمینی، دریایی و هوایی، عدم تناسب قیمت‌ها با قیمت‌های حمل جهانی و نامتعال بودن نرخ ارز، صادرات را وارد یک چرخه چالشی کرده است.
یکی از مؤلفه‌‌های مهم موفقیت در زمینه صادرات به ویژه صادرات محصولات کشاورزی و میوه که استان گیلان در زمینه آن ظرفیت‌های بالایی دارد بسته بندی و رعایت استاندارد‌های لازم است به بیان دیگر همزمان با ایجاد صنایع غذایی و با دانستن نکات ضروری در صنعت بسته‌بندی می‌توان سود این بیزینس را برای صادرکننده و نهایتاً کشور چند برابر کرد و جلوی ضرر فروش فله ای را گرفت.
نیاورانی به عنوان یک صادرکننده محصولات کشاورزی و میوه در همین راستا ضمن اشاره به بسته بندی‌های نامناسب محصولات کشاورزی تصریح کرد: برای توفیق در امر صادرات خاصه در حوزه صادرات میوه و محصولات کشاورزی ایران به کشور‌های همسایه، لازم است بسته بندی‌های بهتری انجام گیرد و به اصطلاح بسته‌بندی‌ها باید شیکتر باشد تا محصول مورد نظر بتواند در بازار‌های جهانی رقابت کند.
یکی از مهم‌ترین منابع درآمدزایی در ایران صادرات محصولات کشاورزی است، موضوعی که مسئولان همیشه در عمل سعی کردند بدان پایبند باشند هدفی که البته به دلیل وابستگی شدید
به درآمد راحت و بدون دردسر نفت مغفول ماند تا مقامات ایران همچنان از درگیری با چالش‌هایی از این دست پرهیز کنند.
مشکلات صادرکننده ایرانی به علت عدم جابجایی ارز
همزمان با فعل و انفعالات در حوزه سیاست خارجی، تشدید تنش‌ها به علت مسائلی مانند خروج آمریکا از برجام و افزایش تحریم‌ها در ابتدای سال ۹۷، مراودات مالی و روند عرضه و تقاضای ارز در کشورمان با اخلال جدی مواجه شد و سیاست‌گذاران تصمیماتی اساسی در این خصوص اتخاذ کردن.
به طور مثال هیأت دولت با هدف پاسخگویی مناسب به تقاضای ارزی واردکنندگان کالا به کشور، طی مصوبه‌ای صادرکنندگان کالا را ملزم به بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور کرد، تصمیمی که تا این لحظه موافقان و مخالفان خاص خود را داشته و بعضا موجبات نگرانی صادرکنندگان را فراهم کرده است.
این فعال حوزه اقتصادی در مورد اینکه آیا بازار کشور‌های همسایه خواهان محصولات کشاورزی ایران هستند هم بیان کرد: در حال حاضر صادرکننده ایرانی به علت عدم جابجایی ارز در برخی کشور‌های همسایه دچار مشکل شده است به طور مثال با کشور عراق به جای دلار تنها می‌توانیم به صورت ریالی صادرات داشته باشیم و ریال دریافت کنیم همینطور با کشور‌هایی نظیر افغانستان و امارات و به علت نحوه سیاست گذاری‌های ارزی قادر نیستیم پول خود را از این کشور‌ها به داخل ایران برگردانیم.
سال‌هاست که در ایران بر لزوم گسترش اقتصاد بدون نفت، ایجاد اشتغال و درآمدزایی از آن و همچنین ارزآوری از طریق صادرات غیرنفتی تأکید می‌شود، این موضوع همواره در سخنرانی‌های مقامات و مسئولان رده‌بالای کشوری، وجود داشته و دارد که اقتصاد ایران باید هر طور که شده اتکای خود به درآمد‌های نفتی را کاهش داده و به سمت استقلال از نفت برود.
یکی از مهم‌ترین منابع درآمدزایی در ایران صادرات محصولات کشاورزی است، موضوعی که مسئولان همیشه در عمل سعی کردند بدان پایبند باشند هدفی که البته به دلیل وابستگی شدید به درآمد راحت و بدون دردسر نفت مغفول ماند تا مقامات ایران همچنان از درگیری با چالش‌هایی از این دست پرهیز کنند.
تحریم‌ها، مشکلات ارزی و بسیاری از چالش‌های بین‌المللی و منطقه‌ای پیش روی ایران به خصوص در چند سال اخیر باعث شد میزان فروش نفت ایران و تحقق درآمد‌های ناشی از آن به طرز بی‌سابقه‌ای کاهش پیدا کند.
با تمام این احوالات و از آنجا که در چند دهه اخیر اقدامات زیرساختی آن‌چنانی برای تولید و صادرات محصولات غیرنفتی صورت نگرفت، به همین علت چالش‌های فروانی پیش روی تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایجاد شد که رفع آن به نوع سیاستگذاری‌های کلان ایران در عرصه جهانی، فراهم آوردن زیرساخت‌ها و یا توجه بیشتر به تولید محصولات صادرات محور وابسته است.
