اعتبار_ لیلا پورابراهیمی، بازیگران جدید و رقبای قدیمی در حوزه انرژی، به خصوص نفت و گاز هر روز شرایط ویژه‌تری را در این صنعت پدید می‌آورند از طرفی نمی‌توان از تحولات سیاسی و نظامی نظام بین‌الملل غافل ماند زیرا بسیاری از برآوردها را در معرض خطر قرار داده و وضعیت نویی را در پیش روی کشورهای صادرکننده و مصرف کننده انرژی قرار داده است.
جنگ روسیه و اوکراین از جمله همین تحولات مهم است که بازی‌های بسیار پیچیده‌ای را در بازار انرژی جهان به خصوص برای کشورهای اروپایی و کشورهای علاقمند برای نقش‌آفرینی بیشتر در حوزه صادرات و ترانزیت رقم زده است؛ بازی پیچیده‌ای که برخی از تحلیلگران حوزه اقتصاد و انرژی از آن به عنوان جنگ سرد بلوک غرب و شرق در بازار انرژی جهان نام می‌برند. اما جایگاه ایران در این بازی پیچیده به عنوان دارنده بیشترین مقدار ذخایر تثبیت شده گاز طبیعی در جهان چیست و چرا چنین کشوری نتوانسته از مزیت‌های فاحش خود به خوبی بهره ببرد؟
در اطراف ایران نیز کشورهایی وجود دارند که هم مصرف کننده گازند مانند پاکستان، افغانستان، جمهوری آذربایجان و ارمنستان و غیره هم صادرکننده آن مانند کشور قطر، همه این‌ها برای ما مزیت به حساب می‌آمد
فرصت تبدیل ایران به هاب انرژی از دست رفت
دکتر«نرسی قربان» تحلیلگر بازار انرژی در گفت‌وگو با اعتبار، فرصت‌ها، چالش‌ها و موانع پیش روی صادرات گاز ایران را مورد ارزیابی قرار داد و عنوان کرد: ما در تمام این سال‌ها ایران را هاب انرژی می‌دانستیم و قصد داشتیم به هاب انرژی منطقه تبدیل شویم زیرا هم تولیدکننده عمده گاز جهان هستیم و هم نسبت به جمعیت خود، مصرف کننده عمده گاز به شمار می‌رویم.
این کارشناس انرژی افزود: در اطراف ایران نیز کشورهایی وجود دارند که هم مصرف کننده گازند مانند پاکستان، افغانستان، جمهوری آذربایجان و ارمنستان و غیره هم صادرکننده آن مانند کشور قطر، همه این‌ها برای ما مزیت به حساب می‌آمد و در نتیجه پتانسیل ایران برای تبدیل به هاب صادرات گاز بسیار زیاد بود اما متاسفانه به خاطر مسائل سیاسی، تحریم‌ها و مواردی از این دست این فرصت برای کشورمان از دست رفت.
از حیث پیشبرد سیاست تبدیل به هاب انرژی، ترکیه از ایران موفق‌تر عمل کرده است، زیرا نه تنها از ایران بلکه از روس‌ها و جاهای دیگر هم گاز می‌گیرد از طرفی ال ان جی را نیز راه‌اندازی کرده است
سیاست‌های گازی ترکیه موفق‌تر از ایران
وی ابراز کرد: در حال حاضر ترکیه که یکی از مصرف کنندگان گاز جهان محسوب می‌شود با بسیاری از کشورهای متقاضی قرارداد منعقد کرده است و در نظر دارد خود را به عنوان هاب انرژی اروپا معرفی کند، هر چند اینکه ترکیه تا چه حد می‌تواند در این سیاستی که در پیش گرفته موفق باشد چیزی مشخص نیست و باید منتظر تحولات آینده باشیم.
دکتر نرسی قربان تصریح کرد: آنچه که از ظواهر امر بر می‌آید این است که از حیث پیشبرد سیاست تبدیل به هاب انرژی، ترکیه از ایران موفق‌تر عمل کرده است، زیرا نه تنها از ایران بلکه از روس‌ها و جاهای دیگر هم گاز می‌گیرد از طرفی ال ان جی را نیز راه‌اندازی کرده و در نظر دارد به مقصدی برای تبادل گاز تبدیل شود.
برخی از صاحبنظران حوزه انرژی معتقدند تحریم‌های بین‌المللی، نیاز به سرمایه‌گذاری سنگین در زیرساخت‌ها و مواجهه با رقبا از جمله چالش‌هایی است که پیش روی صنعت گاز ایران و صادرات آن قرار دارد، این کارشناس حوزه انرژیی در این زمینه معتقد است: بزرگ‌ترین چالشی که صنعت صادرات گاز ایران با آن مواجه است آن است که ایران نمی‌تواند تولید گاز خود را به اندازه‌ای افزایش دهد که جوابگوی مصرف داخلی باشد و از آن طرف صادرات گاز را هم به پیش ببرد.
وی بیان کرد: ایران برای عبور از چنین چالش‌هایی در درجه اول باید یکسری از حوزه‌های گازی خود که اصلا ربطی به تامین نیاز داخلی نداشته باشند را به صادرات گاز اختصاص دهد، این همان اقدامی است که تاکنون هیچ کاری در مورد آن انجام نشده است، البته یک زمانی طبق برنامه‌ریزی‌های به عمل آمده و با مشارکت شرکت‌های خارجی قرار بود ۴ یا ۸ فاز گاز پارس جنوبی برای صادرات گاز به پاکستان و هند اختصاص داده شود اما این کار به سرانجام نرسید زیرا مسائل سیاسی در اینجا دخیل بود.
موانعی که به خاطر FATF یا مسائل پولی و بانکی و غیره ایجاد شده، ایران نمی‌تواند در حوزه صنعت گاز قراردادهای لازم را با کشورها و شرکت‌های خارجی منعقد کند و در این راه اخلال‌گری می‌کنند
FATF و تحریم‌های پولی و بانکی موانع سرمایه‌گذاری خارجی
این تحلیلگر بازار انرژی با تاکید بر اینکه نحوه و نوع تعاملات سیاسی ایران اجازه شکل گرفتن چنین برنامه‌هایی را نداد اذعان کرد: علاوه بر این‌ها با توجه به مشکلات عدیده‌ای که در حوزه سیاسی وجود دارد همچنین موانعی که به خاطر FATF یا مسائل پولی و بانکی و غیره ایجاد شده، ایران نمی‌تواند در حوزه صنعت گاز قراردادهای لازم را با کشورها و شرکت‌های خارجی منعقد کند و در این راه اخلال‌گری می‌کنند بنابراین ایران برای عبور از این موانع در درجه اول باید مسائل خود را با دنیای بیرون حل کند تا بتواند در حوزه صنعت گاز مانند کشور قطر یا ترکیه عمل نماید.
جنگ روسیه و اوکراین همچنان ادامه دارد و فرآیند آن برخلاف تصور و برآورد روس‌ها بسیار طولانی و هزینه‌بر شده است، عاملی که تاثیرات بسیار زیادی را در تامین غلات جهان به ویژه درحوزه انرژی بر جای گذاشته و می‌گذارد، دکتر نرسی قربان درباره اینکه به فرض ادامه‌دار شدن روال کنونی در حوزه سیاسی و نظامی، چه آینده‌ای می‌توان برای صنعت گاز ایران متصور بود افزود: اگر وضعیت فعلی به همین صورت پیش برود ایران تولید گاز خود را تنها به اندازه‌ای بالا خواهد برد که فقط بتواند مصرف داخلی خود را پوشش دهد و از آن طرف مقداری هم صادرات گازی را که از قبل داشته ادامه دهد.
