پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی اخیرا طی گزارشی، راهکاری برای مدیریت کاراتر حساب‌های دولتی پیشنهاد داده که حاکی از متمرکز کردن حساب‌های دولت در بانک مرکزی است.
به گزارش اعتبار و به نقل از اکو ایران، به نقل از این موسسه، چگونگی نگهداری حساب‌های دولتی می‌تواند بیانگر کارآمدی یا ناکارآمدی دولت باشد. بنابر مطالعات، توصیه نهادهای بین‌المللی به منظور اصلاح مدیریت نقدینگی دولت، تاسیس حساب واحد خزانه و متمرکز کردن تمامی حساب‌های دولتی نزد بانک مرکزی است. درحال حاضر حساب‌های دولتی نزد بانک‌های دولتی نگهداری شده و سازوکار جمع‌آوری و تخصیص منابع مالی دولت، به صورت پراکنده صورت می‌گیرد.
مزایای تمرکز حساب‌های دولت نزد بانک مرکزی
در گزارش اشاره شده، با متمرکز کردن حساب‌های دولتی، ریسک اعتباری حداقل می‌شود و همچنین امکان مخاطره اخلاقی و کجروی نیز کاهش می‌یابد چراکه درصورت متمرکز شدن حساب‌های دولتی، مدیریت مصارف و منابع راحت‌تر بوده و گزارشات و اطلاعات آماری به راحتی قابل انتشار است.
علاوه بر این موضوع، ماهیت قرار دادن سپردههای دولتی نزد بانک‌های تجاری، نوعا رانتی برای بانک‌ها ایجاد می‌کند و آن‌ها را ترغیب می‌کند تا با نرخ سودهای بالاتر یا مزایای بیشتر، سپردههای دولت را جذب کنند.
با توجه به اینکه حتی در شرایط تراز مالی بودجه، بازهم اختلاف زمانی بین پرداختی‌ها و منابع درآمدی دولت وجود دارد، در حال حاضر که سپردههای دولتی پراکنده است، انضباط مالی دولت کاهش می‌یابد و گاها مجبور است برای پرداخت هزینه‌ها، به استقراض کوتاه مدت روی آورد تا درآمدهایش محقق شود. این درحالیست که اگر سپردههای دولتی به شکل متمرکز در یک حساب نگهداری شود، امکان مدیریت درآمد و هزینه‌ها راحت‌تر می‌شود. همچنین این اقدام عملا به سیاست‌گذار کمک می‌کند تا هماهنگی بین سیاست‌های پولی و مالی را با دشواری کمتری انجام دهد.
آسیب‌هایی که حساب واحد خزانه می‌تواند در پی داشته باشد
درمقابل این مزایا، معایبی نیز در تمرکز سپردههای دولت نزد بانک مرکزی وجود دارد. از جمله آن‌ها، ریسک ناتوانی بانک مرکزی در پرداخت سود به مانده سپرده‌ها یا تعیین نرخ بهره پایین‌تر از بازار است. با این‌حال، اگر حداقلی از سپردههای دولت نزد بانک مرکزی قفل شود و مازاد آن در بانک‌های تجاری به شکل فعال سرمایه‌گذاری و مدیریت شود، می‌توان این ضرر را کاهش داد.
اما درصورتیکه خزانه‌داری نتواند وجوه نزد بانک‌های تجاری را به شکل فعال مدیریت کند، حرکت وجه نقد آن تاثیر پولی بسیار قوی در اقتصاد خواهد داشت که بانک مرکزی را مجبور می‌کند برای کنترل نقدینگی، عملیات بازار باز قابل توجهی اجرا کند و در نتیجه وضعیت مالی بانک مرکزی متاثر شود. اگر تحت این شرایط بانک مرکزی متوجه زیان شود، از آنجا که این زیان تحت پوشش دولت نیست، ممکن است استقلال بانک مرکزی به خطر بیافتد.
